پرسش . فلسفه اینکه در قرآن در مورد نافرمانى زن از شوهر به مرد اجازه  داده است که زن را بزند چیست؟

شکى نیست که زن امانت الهى نزد شوهر و قابل احترام و تکریم است.  تحقیر، استهزاء، توهین و تنبیه و کتک زدن زن جایز نیست و اگر قرآن مجید در  یک مورد تنبیه زن را جایز شمرده است، در شرایط خاص و پس از طى مراحل  پیشین مى باشد.

خداوند متعال مى فرماید: «... وَ اَللاَّتِى تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ  فِى اَلْمَضاجِعِ وَ اِضْرِبُوهُنَّ، فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً، إِنَّ اَللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبِیرا»[1]؛  «اسرار شوهران خود را حفظ مى کنند. و زنانى را که از نافرمانى آنان بیم دارید  [نخست ]پندشان دهید و [بعد ]در خوابگاه ها از ایشان دورى کنید و [اگر تأثیر  نکرد ]آنان را بزنید؛ پس اگر شما را اطاعت کردند [دیگر] بر آنها هیچ راهى  [براى سرزنش ]مجویید، که خدا والاى بزرگ است».

در این رابطه نکاتى چند شایان توجه است:

1. دستورات صادره در این آیه در مورد نشوز است و نشوز آن است که زن در  مقابل تکالیف اختصاصى اش؛ یعنى، تمکین و عفاف، بدون هیچ عذر موجهى  سرپیچى نماید. جالب این است که اگر زنى از انجام کارهاى خانه دارى و  بچه دارى و... خوددارى کند، هیچ حقى براى مرد نسبت به اجبار و یا تنبیه زن  وجود ندارد بلکه تنها در «نشوز» زن تنبیه مطرح شده است.

پرسش . چرا زن براى بیرون رفتن از خانه باید از شوهرش اجازه بگیرد؟

شکى نیست که این دستور، حکمت هایى دارد که بر ما مخفى است ولى با  اندک تامل و توجه به امور ذیل، شاید بتوان به برخى از آن دست پیدا کرد.

یک. مدیریت مرد

نظام خانواده در اسلام، نظامى شورایى با سرپرستى و مدیریت اجرایى مرد  است. این مسئله تکالیفى را بر دوش هر یک از اعضاى خانواده مى گذارد و  حقوقى را براى آنها مقرر مى کند؛ از جمله اینکه مرد، باید در جهت تأمین  نیازهاى خانواده تلاش کند. از طرف دیگر مسئولیتى بر دوش دیگر اعضا در برابر  مرد ایجاد مى کند که از جمله آنها، کنترل پذیرى رفت و آمدها و هماهنگى آن با  مرد است. به عبارت دیگر هر اجتماعى - کوچک باشد یا بزرگ - نیاز به مدیریت  دارد. کانون خانواده، نماد یک اجتماع انسانى است که سعادت و انحطاط آن،  نقش زیادى در رشد و نابودى جامعه ایفا مى کند.

در این اجتماع کوچک ولى مهمّ، مدیریت و سرپرستى آن با مرد است. البته  مرد وظیفه دارد با محبت و اعضاى خانواده را در اداره خانه مشارکت دهد.  حقوق یکایک آنها را رعایت کند و بر دل ها حکومت کند و از اجبار و زورگویى و  بداخلاقى تا نمونه اى براى «حسن معاشرت» باشد.

دیگر اعضاى خانواده نیز باید هماهنگى لازم را با مرد داشته باشند و او را در  جهت مدیریت بهینه خانواده یارى رسانده و حقوق وى را پاس دارند.

پرسش . وظایف اخلاقى زن در برابر شوهر چیست؟

1. اظهار محبت به شوهر

شکى نیست؛ محبت و دوستى، گوهر گرانبهایى است؛ که خداوند در نهاد زن  و مرد قرار داده است. تنها مى بایست دو همسر این امر فطرى را ابراز نمایند تا  رابطه دوستانه و صمیمانه آنان بیش از پیش برقرار گردد. مرد در عرصه اجتماع با  افراد گوناگون و سلایق مختلف مواجه مى شود و بسا اوقات مورد اهانت قرار  مى گیرد. زن مى تواند با خوشرویى و اظهار محبت به شوهر، از غم و اندوهش  بکاهد و با چهره اى دل انگیز او را مسرور نماید.

حضرت رضا (علیه السلام)  مى فرماید: «بدان که زنان گوناگونند؛ بعضى زن ها  دستاوردى گرانبها و تاوان (رنج هاى آدمى) هستند و این زن کسى است به  شوهرش محبت مى کند و عاشق اوست».[1]

امام على (علیه السلام)  در باره رفتار حضرت زهرا (علیهاالسلام)  چنین مى گوید: «هرگاه به  رخسارش نظاره مى کردم تمام غصّه هایم برطرف مى شد و دردهایم را فراموش  مى کردم».[2]

باید دانست که همه چیز در زیبایى زن خلاصه نمى شود. زن هر چقدر هم زیبا  باشد ولى اگر رفتارش با شوهر نامناسب و خشن باشد، نمى تواند دل او را  به دست آورد، در حالى که یک نگاه لبریز از عشق و یک رفتار محبت آمیز  از سوى زن مى تواند قلب مرد را تسخیر نماید؛ اگر چه از نظر زیبایى، در رتبه هاى  کمتر باشد. مرد هنگامى که با کوله بارى از سختى ها به منزل مى آید،  دادن یک لیوان آب یا شربت به او از سوى همسرش، مى تواند بسیار آرامش بخش  و لذت بخش باشد.

امام صادق (علیه السلام)  مى فرماید: «هیچ زنى نیست که آب به همسرش بنوشاند،  در حالى که این کار از عبادت یک سال که روزهایش روزه باشد و شب هایش به  عبادت بایستد بهتر است».[3]

پرسش. وظایف اخلاقى مرد در برابر همسرش چیست؟

نخست باید دانست:

آفرینش و ساختار وجودى و زیستى جنس زن براى کارهاى عاطفى و سبک  و لطیف آفریده شده و کارهایى که به توانایى بالاى جسمى نیازمند است،  متناسب وجود مرد مى باشد. از این رو، وظایفى که اسلام براى هر یک از زن و مرد  مقرر کرده، بر اساس هماهنگى و تناسب با ساختار وجودى آنهاست. در اینجا به  برخى از وظایف مردان که در ایجاد روابط دوستانه و صمیمانه بسیار مؤثر و  سازنده است، اشاره مى شود:

1. تأمین رفاه خانواده

شکى نیست؛ که بر اساس آیات و روایات اسلامى، نظام مطلوب خانواده  براساس مشورت و در نهایت با سرپرستى و مدیریت اجرایى مرد سامان دهى  مى شود.

خداوند مى فرماید: «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ»[1]؛ «مردان، سرپرست زنانند».

مرد از آن جهت که به طور معمول از جنبه اداره زندگى و نیروى جسمى  قوى تر است، سرپرست خانواده مى باشد. او در این زمینه دو وظیفه دارد؛  یکى وظیفه شرعى و قانونى به عنوان تأمین نفقه زن و فرزند و فراهم سازى  شرایط ضرورى زندگى و دیگرى از نظر اخلاقى و انسانى وظیفه تأمین رفاه و  راحتى خانواده را دارد که چیزى فراتر از تأمین نفقه و هزینه زندگى است.  از این رو تکالیفى را بر دوش او مى گذارد. اگر مرد در هزینه کردن حاصل دسترنج  خود سخاوت و گشاده رویى به خرج داد، مِهر و شادابى و صفا را در خانواده  چند برابر کرده و باعث افزایش محبت و تحکیم بنیان خانواده مى شود.

پرسش  . آیا در قرآن مجید درباره زندگى مشترک زن و شوهر و همسردارى  آیه اى داریم؟

قرآن کریم دو چیز را رکن و اساس تحکیم بنیان خانواده مى داند، که  بى توجهى به آن، راه نفوذ شیطان را هموار مى سازد؛ که آن دو، آرامش و محبت  بین زن و شوهر است.

خداوند سبحان مى فرماید: «وَ مِن آیاتِهِ اَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ انفسکم اَزْواجاً لِتسکنوا  الیها و جعل بینکم مودةً وَ رَحْمةً اِنَّ فى ذلکَ لآیاتٍ لِقُوْمَ یَتَفکَّرُونَ»[1] یکى از آیات الهى  آن است که براى شما از جنس خودتان جفتى بیافرید که در برِ او آرامش یافته و با  هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانى برقرار فرمود در این [زندگى مشترک]  نشانه هایى است براى کسانى که تفکر مى کنند»[2].

از این رو، سفارش شده با دختر بسیار دوستار و مهربان، ازدواج کنید.

رسول اکرم (صلی الله علیه وآله)  مى فرماید: «اِنَّ خَیْرَ نِسائِکُمْ اَلْوَلُود والْوَدُودُ اَلْعَفیفَةُ»[3]؛ «بهترین زنان شما، زنان فرزند آور، بسیار دوستدار و پاکدامن هستند».

زن و شوهر اگر بخواهند زندگى موفق و پایدارى داشته باشند، بایستى رمز و  رازهایى که باعث سعادت و ایجاد محبت بوده، بدست آورده و آن را در زندگى به  کار ببندند.

احکام روابط زن و شوهر

مولف: سید مجتبى حسینى

تنظیم و نظارت: نهاد  نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاهها، معاونت مطالعات راهبردى - اداره مشاوره و پاسخ.

شامل مباحث: حقوق زن و شوهر، غسل و جنابت،آمیزش زناشویى، تصرفات زن،تمکین،حقوق مرد،شیربها و جهیزیه، مهریه، مسکن زن،حقوق زن و همسردارى

دریافت
توضیحات: فایل word

دریافت
توضیحات: فایل pdf

احکام نگاه و پوشش

آرایش، روابط، گفت و گو

(مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام)

تنظیم و نظارت: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها

معاونت مطالعات راهبردى ـ اداره مشاوره و پاسخ

مؤلف:سیدمجتبى حسینى

دریافت
توضیحات: فایل pdf

دریافت
توضیحات: فایل word

پرسش . کلمه «ضرورت» به عنوان شرط جواز لمس زن و یا نگاه به او در کلمات فقیهان، به چه معنا است و حدود آن کدام است؟

معیار شناخته شده براى «ضرورت» مسأله اهم و مهم است. هر جا عنوانى تحقق یابد که اهمیت آن از عنوان نگاه به زن نامحرم و لمس او، بیشتر باشد، بر آن تقدم پیدا مى کند و آن را تحت پوشش خود قرار مى دهد. به عنوان مثال جایى که سلامت و جان زن نامحرمى در خطر باشد، تردیدى نیست که مصلحت و اهمیت آن به مراتب بیشتر از مصلحت ترک لمس و نگاه به او است. در این صورت باید جانب اهم مراعات گردد و بر جواز نگاه و لمس فتوا داده شود مسأله معالجه و درمان مریض نیز یکى از مصادیق بارز آن شمرده مى شود.

پرسش . مفهوم زینت در زنان چیست و چه چیزهایى را شامل مى شود؟

«زینت» در زبان عربى معنایى گسترده تر از لفظ «زیور» دارد. زیور، فقط به زینت هایى گفته مى شود که جزء بدن شخص به شمار نمى رود، (مانند انواع زیورهاى طلا و جواهر)، ولى کلمه «زینت» هم در چنین زیورهایى به کار مى رود و هم به آرایش هایى گفته مى شود که به بدن شخص متصل بوده و گویى جزئى از اوست؛ (همانند سرمه و خضاب). علاوه بر این، خود زیبایى هاى طبیعى هم زینت به شمار مى رود، بنابراین شامل اندام زیباى او نیز مى گردد.

حال از دیدگاه شرع آشکار کردن کدام یک از اقسام زینت براى زنان حرام شمرده شده است؟ از آیه 31 سوره «نور» به دست مى آید که زینت دو نوع هست: زینت پنهان و زینت نمایان که آشکار کردن اولى براى بانوان ممنوع و دیگرى جایز شمرده شده است. تمامى فقیهان اتفاق دارند که زینت به معناى اندام و زیبایى هاى بدن، جزء زینت پنهان محسوب مى شود و بانوان باید آنها را در برابر مرد نامحرم بپوشانند. در زینت به معناى زیور آلات و آرایش میان آنان اختلاف نظر وجود دارد که آیا جزء زینت پنهان محسوب مى شود یا از زینت نمایان به حساب مى آید؛ براى مثال در مورد حلقه ازدواج و النگو، برخى معتقدند: پوشاندن آن واجب است، ولى عده اى بر این باورند که لازم نیست.

پرسش . مقصود از «ریبه» و «تلذذ» در رساله هاى مراجع چیست؟

منظور از «ریبه»، ترس افتادن به گناه و حرام است و منظور از «تلذذ» همان لذت جنسى است. اگر نگاه به دیگرى با یکى از این دو مشخصه همراه باشد، از نظر شرع مقدس حرام مى گردد. گاهى انسان تنها به جهت لذّت بردن به زن نگاه مى کند؛ بى آنکه بترسد به گناه کشیده شود و گاهى نگاه از روى لذّت نیست؛ بلکه ترس آن است که به دنبال آن گناهى انجام گیرد و مقدمه ارتکاب حرام گردد. این دو نوع نگاه حرام است. گاهى ممکن است که نگاه به زن توأم با دو عنوان یاد شده باشد؛ در این صورت گناه آن شدیدتر است.[1]

پرسش . فروش لباس هاى زیر زنانه به وسیله مردان، چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر ترس افتادن به گناه و یا مفسده اجتماعى به دنبال داشته باشد، جایز نیست.[1]

پرسش . آیا در حرمت پوشیدن لباس جنس مخالف، بین لباس زیر و غیر آن فرقى وجود دارد؟

آیات عظام امام، بهجت و فاضل: تفاوتى بین لباس زیر و غیر آن در حکم نمى کند.[1]

آیات عظام تبریزى، خامنه اى، صافى و وحید: که اگر آن را زىّ و پوشش خود قرار دهد، بنابر احتیاط واجب پوشیدن آن جایز نیست.[2]

آیه اللّه  سیستانى: اگر او را به صورت جنس مخالف در بیاورد، بنابر احتیاط واجب پوشیدن آن جایز نیست.[3]

آیه اللّه  مکارم: اگر مفسده خاصى بر آن مترتب نشود، پوشیدن آن اشکال ندارد.[4]

آیه اللّه  نورى: اگر از پوشیدن آن انگیزه عقلایى دارد و مصلحت مهم ترى در بین است، اشکال ندارد.[5]

پرسش . پوشیدن لباس زنانه به وسیله مردان و بر عکس، براى بازى در تئاتر و سینما چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، بهجت و فاضل: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[1]

آیات عظام خامنه اى، سیستانى، صافى، مکارم و وحید: پوشیدن لباس جنس مخالف، هنگام بازیگرى و بیان خصوصیات یک شخص حقیقى [اگر باعث فساد نشود ]اشکال ندارد.[2]

آیه اللّه  نورى: پوشیدن لباس جنس مخالف، تنها در موقع ضرورت؛ یعنى، زمانى که مصلحت اهم و انگیزه عقلایى در کار باشد، جایز مى شود و اگر پوشیدن لباس جنس مخالف در بازى تئاتر و سینما، تا این حد از ضرورت و مصلحت رسیده، ارتکاب به آن اشکال ندارد.[3]

تبصره. طبق فتواى آیات عظام: خامنه اى، سیستانى، تبریزى، وحید و صافى، پوشیدن لباس مختص به جنس مخالف، در صورتى حرام است که آن را زىّ خود جهت زندگى روزمره پوشش خود قرار دهند و تردیدى نیست که زنان و مردان بازیگر، لباس جنس مخالف را به عنوان زىّ خود قرار نمى دهند؛ بلکه به طور موقت و براى بازیگرى آن را به تن مى کنند.

پرسش . آیا باید در مساجد و نمازخانه ها، در حال نماز و یا روضه خوانى و سخنرانى، پرده اى بین زن و مرد باشد؟

همه مراجع: اگر مفسده اى در بین نباشد، ایجاد حایل لازم نیست. [هر چند وجود آن بهتر است].[1]

تبصره. البته هنگام خواندن نماز، زن واجب ـ یا بهتر ـ است که کمى عقب تر از مرد بایستد.[2]

پرسش . زنى که آرایش کرده و زیورآلات دارد؛ آیا باید در هنگام نماز چهره خود را بپوشاند؟

همه مراجع: اگر مرد نامحرم او را نمى بیند، پوشاندن چهره آرایش کرده و زیورآلات در نماز واجب نیست.[1]

پرسش . آیا پوشاندن برجستگى هاى بدن هنگام نماز در برابر نامحرم واجب است؟ اگر نپوشاند؛ آیا نمازش باطل مى شود؟

همه مراجع: اگر باعث جلب توجه مرد نامحرم شود، باید بپوشاند و اگر نپوشاند، گناه کرده است؛ ولى نماز او صحیح است.[1]

پرسش . نماز خواندن زن با بلوز و شلوار چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر جاهایى از بدن که باید پوشیده شود، بپوشاند اشکال ندارد.[1]

پرسش . اگر در اتاق، مردنامحرم باشد؛ آیا پوشاندن روى پا هنگام نماز واجب است؟

همه مراجع (به جز تبریزى و مکارم): آرى، باید آن را از نامحرم بپوشاند.[1]

آیه اللّه  تبریزى: پوشاندن زیر چانه واجب است؛ ولى پوشاندن روى پا تا مچ بنابر احتیاط واجب است.[2]

آیه اللّه  مکارم: خیر، واجب نیست؛ ولى بهتر آن است که بپوشاند.[3]

تبصره. لازم نیست پشت و روى پا به وسیله جوراب پوشانده شود؛ بلکه اگر به وسیله چادر و مانند آن نیز پوشانده شود، کافى است.

پرسش . گذاشتن لنز آرایشى براى بانوان چه حکمى دارد؟

همه مراجع (به جز مکارم و نورى): اگر عرفا زینت محسوب نشود، اشکال ندارد.[12]

آیات عظام مکارم و نورى: اشکال ندارد.[2]

پرسش. حکم پوشش انگشتر طلا و حلقه ازدواج بانوان، در صورتى که در معرض دید نامحرم باشد، چگونه است؟

امام، بهجت، صافى و فاضل: باید از نامحرم پوشانده شود.[1]

آیه اللّه  تبریزى: پوشاندن انگشترى که پیش زنان بزرگ سال و یا کمى پایین تر متعارف است، واجب نیست.[2111]

آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: پوشاندن آن لازم نیست.[3]

آیه اللّه  وحید: بنابر احتیاط واجب، باید از نامحرم پوشانده شود.[4]

پرسش . اگر در جایى شک پیدا شود که چیزى از موارد زینت است یا نه، تکلیف چیست؟ آیا باید آن را پوشاند؟

همه مراجع: خیر، پوشاندن آن واجب نیست.[1]

پرسش . آیا نماز خواندن با چادر بدن نما، صحیح است؟

همه مراجع: اگر چادر نازک و بدن نما باشد، نماز با آن باطل است؛ مگر آنکه زیر چادر پوشش کامل داشته باشد.[1]

پرسش . آیا گریم زن توسط نامحرم جهت فیلم سازى و بازیگرى جایز است؟

همه مراجع: خیر، گریم زن توسط نامحرم جایز نیست؛ هر چند براى فیلم سازى و بازیگرى باشد[1]

پرسش . آیا گریم زن جزء آرایش محسوب مى شود و باید از نامحرم پوشاند؟

همه مراجع (به جز مکارم، بهجت و صافى): اگر گریم به عنوان آرایش، یا آرایش و تغییر چهره براى خانم ها باشد، باید از نامحرم پوشانده شود و اگر تنها به عنوان تغییر چهره باشد، پوشاندن آن واجب نیست.[1]

آیات عظام بهجت و صافى: اگر گریم به عنوان آرایش، یا آرایش و تغییر چهره براى خانم ها باشد، باید از نامحرم پوشانده شود و اگر تنها به عنوان تغییر چهره باشد، احتیاط واجب پوشاندن آن است.[2]

آیه اللّه  مکارم: اگر گریم به عنوان آرایش و تغییر چهره براى خانم ها باشد، بنابر احتیاط واجب باید از نامحرم پوشانده شود و اگر تنها به عنوان تغییر چهره باشد، پوشاندن آن واجب نیست.[3]

تبصره. باید توجه داشت که گریم کردن زن به وسیله نامحرم جایز نیست.

پرسش . آیا سرمه چشم از زینت هایى است که باید پوشیده شود؟

آیات عظام امام، خامنه اى، فاضل و وحید: اگر عرفا زینت محسوب شود، پوشاندن آن واجب است.[1]

آیات عظام بهجت و صافى: زینت محسوب مى شود و باید پوشانده شود.[2]

آیه اللّه  تبریزى: اگر نزد زنان کهنسال و یا نزدیک به آنان متعارف است، پوشاندن آن واجب نیست و در غیر این صورت باید پوشانده شود.[3]

آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: پوشاندن آن واجب نیست.[4]

پرسش . آیا رنگ کردن ابرو زینت بوده و پوشاندن آن از نامحرم واجب است؟

آیات عظام امام، خامنه اى، فاضل و وحید: اگر زینت محسوب شود، پوشاندن آن از نامحرم واجب است.[1]

آیات عظام بهجت، تبریزى، صافى: پوشاندن آن از نامحرم واجب است.[2]

آیات عظام سیستانى، مکارم، نورى: جزء زینت ممنوع محسوب نمى شود و پوشاندن آن از نامحرم واجب نیست.[3]

پرسش . اگر برداشتن ابروها زینت به حساب آید، باید تمام صورت را پوشاند؟

آیات عظام امام، سیستانى، مکارم و نورى: به این مقدار اشکال ندارد و پوشاندن آن از نامحرم واجب نیست.[1]

آیات عظام بهجت و صافى: زینت محسوب مى شود و باید آن را از نامحرم بپوشاند.[23]

آیه اللّه  تبریزى: اگر به گونه اى است که نزد زنان کهنسال و یا نزدیک به آنان متعارف است، پوشاندن آن واجب نیست.[3]

آیات عظام خامنه اى، فاضل و وحید: اگر زینت محسوب مى شود، باید آن را از نامحرم پوشاند.[4]

تبصره. اگر اصلاح ابرو و صورت توجه مرد نامحرم را جلب مى کند و باعث مفسده مى شود، پوشاندن آن واجب است.

پرسش . آرایش کردن براى محارم، چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر باعث مفسده نشود، اشکال ندارد.[1]

پرسش1 . آرایش براى دختران چه حکمى دارد؟

همه مراجع: این کار فى نفسه براى آنان اشکال ندارد (هر چند زیبنده نیست)؛ ولى باید صورت را از نامحرم بپوشانند.[1]

پرسش . آیا زن باید چهره آرایش کرده خود را از نامحرم بپوشاند؟

همه مراجع (به جز مکارم): آرى، باید از نامحرم بپوشاند.[1]

آیه اللّه  مکارم: بنابر احتیاط واجب، باید از نامحرم بپوشاند.[2]

پرسش . آیا پوشیدن کفش هاى صدادار براى بانوان اشکال دارد؟

همه مراجع: اگر باعث جلب توجه مرد نامحرم و مفسده شود، پوشیدن آن اشکال دارد.[1]

پرسش 1. استفاده از مواد نرم کننده که لباس را کمى خوشبو و لطیف مى کند، براى بانوان چه حکمى دارد؟ آیا بیرون مى توانند بروند؟

همه مراجع: اگر باعث جلب مرد نامحرم بشود جایز نیست.[1]

پرسش 2. استفاده از کرم هاى چرب کننده و ضد آفتاب، بر روى دست و صورت چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، تبریزى، خامنه اى، فاضل و وحید: اگر آرایش و زینت محسوب نشود و بوى خوش آن باعث تحریک نامحرم نگردد، اشکال ندارد.[2]

آیات عظام بهجت و صافى: اگر آرایش و زینت محسوب نشود و بوى خوش آن باعث تحریک نامحرم نگردد، اشکال ندارد؛ ولى بنابر احتیاط واجب باید صورت را از نامحرم بپوشاند.[3]

آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: اگر به مقدار کم ومتعارف باشد، اشکال ندارد.[281]

پرسش. حکم پوشیدن لباس ابریشم براى زن و مرد چیست؟

همه مراجع: اگر ابریشم خالص باشد، پوشیدن آن براى مرد حرام است؛ ولى براى زن اشکال ندارد.[1]

پرسش . آیا نگاه شوهر به کلاه گیس همسرش که از موى زنان نامحرم درست شده، جایز است؟

همه مراجع (به جز امام، خامنه اى و فاضل): نگاه به آن اشکال ندارد.[1]

آیات عظام امام، خامنه اى و فاضل: بنابر احتیاط واجب نگاه به آن جایز نیست.[2]

پرسش . آیا براى رفتن به خارج از کشور، مى توانیم با کلاه گیس نزد مرد نامحرم عکس بیندازیم؟

آیات عظام امام، خامنه اى و فاضل: بنابر احتیاط واجب، باید کلاه گیس را از نامحرم پوشاند.

آیات عظام بهجت و وحید: اگر باعث مفسده شود، جایز نیست.

آیات عظام تبریزى، سیستانى، صافى، مکارم و نورى: خیر، کلاه گیس خود یک نوع زینت است و باید از نامحرم پوشانده شود.

پرسش . مشخص شدن حجم موى زن از زیر چادر چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر باعث تهییج شهوت دیگران نشود، اشکال ندارد.[1]

پرسش 1. پوشیدن مانتوهایى که برجستگى هاى بدن (مانند سینه و پشت) را نمایان مى کند، چگونه است؟

همه مراجع: اگر باعث تهییج شهوت باشد، جایز نیست.[1]

پرسش 2. پوشیدن لباس هاى تنگ و تحریک کننده ـ که برجستگى هاى بدن زن در آن پیدا است ـ چه حکمى دارد؟

پرسش . پوشیدن جوراب نازک چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر ظاهر پا در آن پیدا باشد، پوشیدن آن جایز نیست.[1]

تبصره. به فتواى آیه اللّه  مکارم پوشاندن روى پا واجب نیست.

پرسش . آیا پوشیدن چادر و لباس هایى با رنگ روشن در میهمانى ها و در برابر نامحرم ـ نه به قصد جذب نگاه مرد نامحرم ـ حرام است؟

همه مراجع: اگر باعث جلب توجه نامحرم و مفسده نشود، اشکال ندارد.[1]

تبصره. اگر لباس به گونه اى بدن نما باشد و یا زینت محسوب شود، پوشاندن آن واجب است.

پرسش . رفتن بدون حجاب به حیاط منزلى که ساختمان هاى بلند بر آن مشرف است، چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، بهجت، صافى، فاضل، مکارم، نورى و وحید: اگر احتمال بدهد که مرد نامحرم او را مى بیند، بنابر احتیاط واجب باید حجاب خود را در این گونه محل ها حفظ نماید.[1]

آیه اللّه  سیستانى: اگر احتمال بدهد که مرد نامحرم او را مى بیند، بهتر است خود را بپوشاند.[2]

تبصره. اگر بداند که مرد نامحرم او را مى بیند، به فتواى همه باید حجاب خود را در این گونه محل ها حفظ کند.

پرسش . اگر موى زنى به طور غیر عمد بیرون باشد و یا به طور سهوى چادر کنار برود، آیا گناه کرده است؟

همه مراجع: اگر بدون توجه و به طور غیرعمد باشد، گناه نکرده است، و از زمانى که متوجه شد، باید تمام آن را در برابر نامحرم بپوشاند.[1]

پرسش . آیا حفظ حجاب در سفر به کشورهاى غیر مسلمان واجب است؟

همه مراجع: آرى، حفظ حجاب کامل [شرعى] بر زن در برابر مرد نامحرم، واجب است؛ خواه مسلمان باشد یا کافر و یا در کشور اسلامى باشد یا غیراسلامى.[1]

پرسش . آیا لازم است حجاب را براى توریست ها الزامى کنیم؟

همه مراجع: افراد توریست از جهت حکم فقهى حجاب، تابع دین خود هستند؛ لکن همان گونه که ملزم به رعایت دیگر قوانین کشور هستند، نباید اجازه داده شود خلاف ارزش هاى دینى و فرهنگى کشور اقدام کنند و باعث اشاعه فساد و ابتذال اخلاقى شوند.[1]

پرسش . آیا دختران مى توانند با لباس آستین حلقه اى، در برابر پدر و یا برادرشان ظاهر شوند؟

همه مراجع: اگر باعث مفسده نشود، اشکال ندارد.[1]

تبصره. پدر یا برادر در حکم خصوصیتى ندارند؛ بلکه به طور کلى زن مى تواند در برابر تمامى محارم خود، با لباس آستین حلقه اى ظاهر شود؛ مشروط بر آنکه مفسده اى  در بین نباشد.

پرسش . چادر بهتر است یا مانتو؟

همه مراجع: براى زن کافى است که حجاب کامل [شرعى] را با هر لباس مناسبى، در برابر مرد نامحرم رعایت کند، ولى بى شک چادر به عنوان حجاب برتر [به ویژه در اماکن مذهبى] از ارزش والایى برخوردار است.[1]

پرسش . چرا پوشش بانوان مشکى است؛ با اینکه پوشیدن لباس مشکى در اسلام مکروه است؟

آیات عظام امام، بهجت، تبریزى، صافى، فاضل، نورى و وحید: پوشیدن لباس سیاه، هر چند مکروه است؛ ولى عبا از آن استثنا شده و چادر مشکى نیز داخل عنوان عبا است و مکروه نیست.[1]

آیات عظام سیستانى و مکارم: به طور کلى پوشیدن لباس سیاه مکروه نیست؛ افزون بر آنکه چادر مشکى داخل عنوان عبا است و عبا استثنا شده است.[2]

چرا برخى بر پوشش خانم‏ها با چادر مشکى اصرار دارن؟

رنگ مشکى چادر چه اثرى دارد که بر آن پافشارى می ‏شود؟

چرا در برابر پوشش‏هاى رنگى خانم‏ها مقاومت می شود؟

براى پاسخ به پرسش شما لازم است به ثمرات حجاب با چادر مشکى اشاره شود. این ثمرات عبارتند از:

ا. پوشانندگیِ بیشتر

عوامل مختلفى مانند نازک نبودن، گشاد بودن و نوع رنگ در تأمین پوشش بیشتر مؤثر هستند. در بین رنگ‏ها، رنگ‏هاى تیره و مشکى، در تأمین حجاب حداکثرى بانوان در بیرون منزل مؤثر هستند، چون موجب پوشانده شدن بیشتر و مانع از دیده شدن آنها هستند.

پرسش . آیا پوشاندن پشت و روى پا در مقابل نامحرم واجب است؟

همه مراجع (به جز تبریزى و مکارم): آرى، باید آن را از نامحرم بپوشاند.[237]

آیه اللّه  تبریزى: پوشاندن زیر چانه واجب است؛ ولى پوشاندن روى پا تا مچ بنابر احتیاط واجب است.[238]

آیه اللّه  مکارم: خیر، واجب نیست؛ ولى بهتر آن است که بپوشاند.[239]

تبصره. لازم نیست پشت و روى پا به وسیله جوراب پوشانده شود؛ بلکه اگر به وسیله چادر و مانند آن نیز پوشانده شود، کافى است.

پرسش . پدرم اصرار دارد که من بیش از حد معمول حجابم را رعایت کنم، چه کنم؟

آیات عظام امام، بهجت، تبریزى، فاضل، مکارم، نورى و وحید: حجاب کامل زن در برابر مرد نامحرم، پوشاندن تمام بدن ـ جز گردى صورت و کف دست ها ـ است. اگر شما کمتر از این مقدار بدن خود را مى پوشانید، اطاعت از پدرتان در این مورد واجب است؛ ولى اگر بیش از این از شما حجاب مى خواهند اطاعت از او واجب نیست؛ مگر آنکه نافرمانى شما باعث آزار و اذیت او شود. پس سعى کنید به گونه اى رفتار کنید که پدرتان از شما آزرده خاطر نشود.[1]

آیه اللّه  سیستانى: حجاب کامل زن در برابر مرد نامحرم، پوشاندن تمام بدن  ـ جز گردى صورت و کف دست ها ـ است. اگر شما خود را کمتر از این مقدار مى پوشانید، اطاعت پدرتان در این مورد واجب است. اما اگر بیش از این از شما حجاب مى خواهد، اطاعت او واجب نیست؛ مگر آنکه امر پدر ناشى از دو عامل باشد:

1. شفقت و دل سوزى نسبت به شما باشد

2. نافرمانى شما باعث آزار و اذیت او شود. بگویید به گونه اى رفتار کنید که پدرتان از شما آزرده خاطر نشود.[2]

آیه اللّه  صافى: حجاب کامل زن در برابر مرد نامحرم، پوشاندن تمام بدن است. نسبت به گردى صورت و دست ها احتیاط واجب در پوشاندن آن است؛ بنابراین اطاعت پدرتان در این مورد واجب است.[3]

تبصره. اطاعت پدر و مادر در انجام دادن واجبات و ترک محرمات، در حقیقت اطاعت خداوند محسوب مى شود و رعایت آن واجب است.

پرسش . از چه زمانى بر دختر رعایت حجاب واجب مى شود؟

همه مراجع: زمانى که یکى از نشانه هاى بلوغ در دختر آشکار شود، رعایت حجاب بر او واجب مى گردد.[1]

تبصره. نشانه بلوغ در دختر سه چیز است:

1. روییدن موى درشت و خشن زیر شکم (بالاى آلت تناسلى)،

2. بیرون آمدن منى،

3. تمام شدن نُه  سال قمرى.

البته به نظر آیه اللّه  سیستانى، نشانه بلوغ در دختر تنها تمام شدن نُه  سال قمرى است.