پرسش . کفاره روزه زن، بر مرد است یا بر زن؟
همه مراجع: کفاره در موارد یاد شده، بر خود زن واجب است و در صورتى که زن درآمد ندارد، کفّاره از او ساقط است.1

پرسش . در برخى موارد مرثیه خوانى و یا مداحى زنان در مجلس خودشان، به گونه اى است که صداى آنان با بلندگو به گوش مردان رهگذر مى رسد ؛ آیا این عمل جایز است؟
همه مراجع (به جز مکارم ): اگر صداى آنان در معرض ریبه، تلذّذ و تهییج شهوت باشد، جایز نیست.1
آیه اللّه  مکارم: خیر، جایز نیست.

پرسش . آیا ملاعبه با همسر ـ به جز نزدیکى ـ در حال روزه جایز است؟
همه مراجع: اگر بدون قصد بیرون آمدن منى با همسر خود ملاعبه کند ـ چنانچه اطمینان دارد منى از او خارج نمى شود ـ اشکال ندارد و روزه هر دو نیز صحیح است ؛ هرچند اتفاقا از او منى بیرون آید. البته اگر ملاعبه را ادامه بدهند تا آنجا که احتمال خروج منى پیش آید و خوددارى نکند و منى خارج شود روزه او باطل است و قضا و کفاره دارد.1

پرسش . همخوانى زنان و یا زنان و مردان در سرودها و تواشیح، چه حکمى دارد و آیا شنیدن آن جایز است؟
همه مراجع (به جز بهجت، صافى و مکارم ): اگر به صورت غنا نباشد و باعث تهییج شهوت و مفسده نگردد، اشکال ندارد.1
آیات عظام بهجت، صافى و مکارم: اگر باعث مفسده شود، حرام است و بدون آن نیز بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.2

پرسش . آیا محل ایستادن خانم ها در نماز، باید عقب تر از مردها باشد؟

آیات عظام امام، بهجت، صافى و نورى: خیر، اگر جلوتر از مرد هم بایستد اشکال ندارد ؛ ولى بهتر است زن عقب تر از مرد بایستد.1
آیه اللّه  تبریزى: باید حداقل بین زن و مرد یک وجب فاصله باشد و با رعایت فاصله، اگر زن هم جلوتر بایستد، نمازش صحیح است.2
آیه اللّه  خامنه اى: بنا بر احتیاط واجب باید حداقل بین زن و مرد یک وجب فاصله باشد و با رعایت فاصله، اگر زن هم جلوتر بایستد، نمازش صحیح است.3
آیات عظام فاضل و مکارم: زن باید عقب تر از مرد بایستد ؛ وگرنه نماز او باطل است و فرقى بین محرم و نامحرم نیست.4

پرسش . گوش دادن به نوارى که خواننده اش زن باشد واز سروده هاى شعرایى مثل حافظ و مولوى و... استفاده کند، چه حکمى دارد؟
آیات عظام امام، بهجت، صافى، فاضل، مکارم و وحید: گوش دادن به آن جایز نیست.1
آیات عظام تبریزى، خامنه اى، سیستانى و نورى: گوش دادن به آواز زن، اگر غنا نباشد و باعث التذاذ جنسى و تهییج شهوت نشود و مفسده اى بر آن مترتب نگردد، اشکال ندارد.2
تبصره. «غنا» عبارت است از ترجیع صدا، به نحوى که طرب انگیز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد.

پرسش . آیا زن مى تواند براى شوهرش برقصد و همراه با آن، به موسیقى طرب انگیز و شاد گوش کنند؟
همه مراجع (به جز بهجت ): رقص زن براى شوهر، در صورتى که با موسیقى حرام همراه نشود، جایز است.2
آیه اللّه  بهجت: اگر همراه با موسیقى حرام انجام گیرد، جایز نیست و اگر بدون آن باشد، بنابر احتیاط واجب جایز نیست.

پرسش . آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟

همه مراجع: خیر، پوشاندن روى پا و کف آن واجب نیست.

پرسش . آیا رقص زن و مرد اشکال دارد؟
آیات عظام امام و خامنه اى: رقص اگر باعث تحریک شهوت، ارتکاب گناه و یا ترتّب مفسده شود و یا زن در بین مردان نامحرم برقصد، حرام است.1
آیه اللّه  بهجت: به طور کلى رقص اشکال دارد.2
آیه اللّه  تبریزى: رقص زن براى شوهر و رقص زن براى زنان، در مجالس عروسى و مانند آن ـ در صورتى که در معرض نگاه مرد (حتى پسر ممیز ) نبوده و مشتمل بر حرام دیگرى مثل موسیقى و مانند آن نباشد ـ اشکال ندارد. رقص در غیر این دو مورد، از مصادیق لهو بوده و سزاوار است که مؤمن، از لهو اجتناب کند.3
آیات عظام سیستانى و وحید: تنها رقص زن براى شوهر و بر عکس آن، جایز است.4
آیات عظام صافى، فاضل و مکارم: تنها رقص زن براى شوهر جایز است.5

پرسش . نماز خواندن با مانتو و روسرى چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر مقدار واجب پوشش و شرایط لباس نمازگزار در آن رعایت شود، اشکال ندارد ؛ هر چند نماز با چادر براى رعایت پوشش در نماز، آسان تر و بهتر است.1
تبصره. مقدار واجب پوشش براى زن در حال نماز، پوشاندن تمام بدن حتى موى سر به جز صورت (به مقدارى که در وضو شسته مى شود ) و دست ها تا مچ و پاها تا مچ است. اما براى آنکه یقین کند مقدار واجب را پوشانده است، باید2 مقدارى از اطراف صورت و قدرى پایین تر از مچ را هم بپوشاند.

پرسش: فلسفه حجاب در نماز چیست؟ خدا که با همه محرم است!

با توجه به این که خداوند متعال علیم و حکیم است، پس یکایک احکام، حکمت خاصى دارند، ولکن پى بردن به آن اسرار، براى ما هم، میسر نیست و هم، چندان مفید نیست چه این که با علم محدود ما از نیازها، استعدادها و نیز راه رفع نیازهاى واقعى و شکوفا کردن استعدادها به نحو صحیح و بدون مخاطرات جسمى و روحى، مادى و معنوى، چگونه مى‏توان چنین ادعایى نمود.

علاوه بر این که اساس در این احکام، فراخوان بشر به تعبد و اظهار بندگى در مقابل حضرت پروردگار است. البته چه بسا ممکن است آگاهى به این اسرار و حکمت‏ها حداقل در بعضى افراد، موجب تقویت انگیزه آنها در پیروى از آن دستورات شود به همین جهت در صدد کنکاش از اسرار و حکمت‏هاى احکام مى‏کنند.

به هر صورت حجاب و پوشش بانوان در نماز، علل و فلسفه‏هاى متعددى دارد؛ از جمله:

الف. این خود نوعى تمرین مستمر و روزانه براى حفظ حجاب مى‏باشد و یکى از عواملى است که در پاس‏داشت دائمى پوشش اسلامى زن و جلوگیرى از آسیب‏پذیرى آن، نقش مهمى ایفا مى‏کند.

پرسش . آیا زن مى تواند بدون اذن شوهر، از مال خودش نذر کند؟
آیات عظام امام و خامنه اى: خیر، نذر زن در اموال خودش، بدون اذن شوهر صحیح نیست.1
آیه اللّه  بهجت: نذر زن بدون اذن شوهر [ حتى در اموال خودش]، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست.2
آیات عظام تبریزى و مکارم: اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او [ در هر حال ]صحیح نیست و اگر مزاحم نباشد، احتیاط مستحب آن است که با اجازه او باشد [ حتى در اموال خودش].3
آیات عظام سیستانى، صافى و وحید: اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او (در هر حال ) صحیح نیست و بنابر احتیاط واجب در اموال خودش نیز ـ غیر از حج، زکات، صله رحم و احسان به پدر و مادر ـ با اذن شوهر نذر کند.4
آیه اللّه  فاضل: اگر نذر زن مزاحم حقوق شوهر باشد، بدون اذن او [ در هر حال] صحیح نیست و اگر مزاحم نباشد، احتیاط واجب آن است که با اذن او باشد ؛ به خصوص در نذر اموال (هر چند متعلق به خودش باشد ).5
آیه اللّه  نورى: آرى، نذر زن از مال خودش، بدون اذن شوهر صحیح است.6

پرسش . آیا مى توان به زن سیده اى که فقیر است و شوهرش قادر به اداره زندگى او نیست، سهم سادات داد؟
آیات عظام امام و خامنه اى: با اجازه حاکم شرع اشکال ندارد.1
آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم، نورى و وحید: بنابر احتیاط واجب، باید با اجازه حاکم شرع انجام گیرد.2
آیات عظام تبریزى، سیستانى و صافى: آرى، جایز است.

پرسش . اگر خانمى در بین نماز متوجه شود که موهاى او از چادر بیرون آمده، تکلیفش چیست؟ اگر بعد از نماز بفهمد، آیا درست است؟

همه مراجع (به جز بهجت، تبریزى و وحید ): اگر در بین نماز بفهمد، باید آن را بلافاصله بپوشاند و نمازش صحیح است ؛ به شرط آنکه پوشاندن زیاد طول نکشد. اگر بعد از نماز بفهمد، نمازش صحیح است.1
آیات عظام بهجت و وحید: اگر در بین نماز بفهمد، باید آن را بلافاصله بپوشاند و بنابر احتیاط واجب نماز را تمام کند و دوباره بخواند. و اگر بعد از نماز بفهمد، نمازش صحیح است.2

پرسش . آیا بعد از تیمم بدل از غسل، تیمم بدل از وضو نیز لازم است؟
همه مراجع (به جز سیستانى، مکارم، نورى و وحید ): در تیمم بدل از غسل جنابت، براى نماز، وضو یا تیمم بدل از وضو لازم نیست ؛ ولى در تیمم بدل از سایر غسل ها، براى نماز وضو یا تیمم بدل از وضو نیز لازم است.1
آیات عظام سیستانى، مکارم، نورى و وحید: خیر، لازم نیست براى نماز، وضو یا تیمّم بدل از وضو بگیرد (خواه غسل جنابت باشد یا غسل هاى دیگر )، به جز غسل استحاضه متوسطه ؛ ولى اگر به جا آورد، بهتر (احتیاط مستحب ) است.2

پرسش . آبى که هنگام خواندن مطالب مهیّج و یا دیدن تصاویر محرک از انسان خارج مى شود، چه حکمى دارد؟
همه مراجع: اگر یقین کند که منى است یا نشانه هاى منى را داشته باشد، غسل واجب مى شود و در صورت شک، آن رطوبت پاک است و غسل ندارد.1

پرسش . آیا استمنا کفاره دارد؟ کفاره آن چیست؟
همه مراجع: خیر، کفاره ندارد ؛ ولى باید توبه کند و از این کار دست بردارد.1

پرسش . برخى از روان شناسان، خود ارضائی را در شرایطى که امکان حفظ تعادل روحى سالم وجود ندارد، توجیه مى کنند ؛ نظر مراجع چیست؟
همه مراجع: خود ارضائی در هر شرایطى حرام است ؛ مگر در جایى که براى معالجه و درمان بوده و درمان آن نیز تنها منحصر به استمنا باشد.

پرسش1 . آیا خودارضایى در صورتى که به حد خروج منى نرسد، باز هم حرام است؟
همه مراجع (به جز تبریزى، سیستانى و وحید ): آرى، حرام است ؛ ولى غسل بر او واجب نمى شود.1
آیات عظام تبریزى، سیستانى و وحید: بنا بر احتیاط واجب حرام است ؛ ولى غسل بر او واجب نمى شود.2
تبصره. فرض مسئله جایى است که فرد با خودارضایى قصد خروج منى و رسیدن به اوج لذت جنسی دارد.

پرسش 2 . کسى که شرایط ازدواج برایش فراهم نیست و از نظر غریزه جنسى در سختى به سر مى برد، آیا مى تواند استمنا کند؟
همه مراجع: خیر، استمنا در هیچ شرایطى جایز نیست.

پرسش . استمناء چیست؟
همه مراجع: «استمناء» آن است که انسان با خود یا دیگرى کارى کند که از او منى بیرون آید. انجام دادن آن حرام است1 و در صورت خروج منى، غسل جنابت واجب مى شود. این عمل حرام در مورد زنان استشهاء نام دارد.

پرسش . کسى که بعد از اذان صبح با حالت احتلام از خواب بیدار مى شود، یا اینکه با همسر خود نزدیکی میکند! آیا مى تواند نماز خود را تا نزدیک طلوع آفتاب به تأخیر اندازد و با تیمم نماز بخواند؟
همه مراجع: اگر نماز خود را به تأخیر اندازد، تا جایى که وقت تنگ شود، گناه کرده است. در این صورت باید تیمم کند و نماز خود را بخواند و نماز او صحیح است.1

در ضمن نزدیکی در بین الطلوعین کراهت دارد!

پرسش . کسى که نمى تواند غسل کند، ولى تیمم برایش ممکن است ؛ آیا مى تواند با همسر خود نزدیکى کند و با تیمم نماز بخواند؟
همه مراجع (به جز فاضل ): آرى، مى تواند با همسر خود نزدیکى کند ؛ خواه بعد از داخل شدن وقت نماز باشد، یا پیش از آن.139
آیه اللّه  فاضل: پیش از داخل شدن وقت نماز، مانعى ندارد و بعد از آن ـ اگر بدون جهت با عیال خود نزدیکى کند ـ اشکال دارد ؛ ولى اگر نزدیکى براى لذت بردن یا امر عقلایى دیگر باشد، اشکال ندارد.2

پرسش . آیا مى شود غسل جنابت را قبل از وقت نماز انجام داد؟
همه مراجع: اگر به قصد قربت و داشتن طهارت غسل کند، کافى است و با آن مى تواند نماز بخواند.1

پرسش . با غسل جنابت تا چه زمانى مى توان نماز خواند؟
همه مراجع: تا زمانى که یکى از مبطلات وضو رخ ندهد، مى توان با آن نماز خواند.1

پرسش  ها و پاسخ ها ـ دفتر سى و دوم

احکام ویژه بانوان (مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام)

  مؤلف: مجتبى حسینى؛

تنظیم و نظارت: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها، معاونت مطالعات راهبردى- اداره مشاوره و پاسخ.

فهرست اجمالى

فهرست تفصیلى ··· 

مقدمه ···

فصل اول - بلوغ دختران و نشانه هاى آن···

فصل دوم ـ دوره عادت و قاعدگى (پریود)···

فصل سوم ـ مبتدئه، مضطربه و ناسیه···

فصل چهارم ـ غسل حیض···

فصل پنجم ـ باردارى و یائسگى···

فصل ششم ـ نماز حائض···

فصل هفتم ـ روزه حائض···

فصل هشتم ـ محرمات حائض···

فصل نهم ـ اسامى متبرکه···

فصل دهم ـ استحاضه···

فصل یازدهم ـ وضو و غسل استحاضه···

فصل دوازدهم ـ احکام نفاس و باردارى···

فصل سیزدهم ـ نماز و روزه مستحاضه···

فصل چهاردهم ـ دانستنى ها···

کلیدواژه ها ··· 

کتابنامه ··· 

پرسش 75 . آیا غسل جنابت، فورى بر انسان واجب مى شود؟
همه مراجع: خیر، غسل جنابت تنها براى نماز و کارهایى که در آن، طهارت شرط است، واجب مى شود.1

پرسش . به قصد غسل جنابت به حمام رفتم ؛ ولى وقتى که بیرون آمدم شک کردم غسل را انجام داده ام یا نه، تکلیف چیست؟
همه مراجع: باید بنا را بر انجام ندادن بگذارید و غسل تان را با نیت مربوطه به جا آورید.

پرسش . کارهایى که براى شخص جنب مکروه است، کدامند؟

چند چیز بر شخص جنب مکروه است:

1. خوردن و آشامیدن،[1]

2. خوابیدن بدون وضو،[2]

3. همراه داشتن قرآن،

4. مالیدن روغن به بدن،

5. آمیزش بعد از احتلام،

6. خضاب با حنا و مانند آن،

7. تماس بدن با جلد یا حاشیه قرآن،

8. خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره هایى که سجده واجب ندارد.

پرسش . با چه غسل هایى مى توان نماز خواند؟
آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى، صافى و فاضل: تنها با غسل جنابت مى توان نماز خواند ؛ ولى با غسل هاى دیگر باید وضو هم گرفت.1
آیات عظام تبریزى، سیستانى، مکارم، نورى و وحید: با همه غسل هاى واجب و مستحب ـ غیر از غسل استحاضه متوسطه ـ مى توان نماز خواند ؛ اگر چه احتیاط مستحب آن است که [ در غیر غسل جنابت] وضو هم بگیرد.2

پرسش . کارهایى که براى شخص جنب حرام است، کدامند؟

چند چیز بر شخص جنب حرام است:
1. گذاشتن چیزى در مسجد،
2. خواندن آیه هاى سجده واجب،1
3. رفتن به مسجد الحرام و مسجد النبى،2
4. رساندن جایى از بدن به خط قرآن و اسم خداوند،
5. توقف در سایر مساجد و حرم امامان (علیهم السلام) (احتیاط واجب ).3

پرسش. آیا ترشّحات و رطوبت هایى که از بانوان خارج مى شود، پاک است؟
همه مراجع: ترشّحات مزبور پاک است و غسل ندارد ؛ مگر آنکه یقین کنند بول یا منى است.1

پرسش. در چه صورت شخص جنب مى شود؟

همه مراجع: انسان به دو چیز جنب مى شود:

1. آمیزش،

2. بیرون آمدن منى؛ چه در خواب باشد یا بیدارى، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بى شهوت، با اختیار باشد یا بى اختیار.[1]

تبصره. هرگاه به اندازه ختنه گاه یا بیشتر داخل شود؛ گرچه منى بیرون نیاید،  هر دو جنب مى شوند و باید غسل به جا آورند.[2]

پرسش . راه تشخیص منى و احتلام در زن چیست؟
همه مراجع (به جز تبریزى، بهجت و نورى ): خروج ترشّحات زن، اگر همراه با شهوت (اوج لذت جنسى ) باشد، حکم به جنابت آنان مى شود و لازم نیست با جستن بیرون آید و بدن سست شود و اگر بدون شهوت باشد، حکم به منى نمى شود ؛ مگر آنکه از راه دیگرى یقین کند منى است.1
آیه اللّه  بهجت: خروج ترشّحات زن اگر همراه با شهوت (اوج لذت جنسى ) باشد و با جستن بیرون آید، حکم به منى مى شود و اگر هیچ یک از دو علامت و یا یکى از آنها را نداشت، حکم به منى نمى شود ؛ مگر آنکه از راه دیگرى یقین کند منى است.2
آیات عظام تبریزى و نورى: خروج ترشّحات زن اگر همراه با شهوت خاصى (اوج لذت جنسى ) باشد و بدن پس از آن سست شود، حکم به منى مى شود و اگر هیج یک از دو نشانه یا یکى از آنها را نداشت، حکم به منى نمى شود ؛ مگر آنکه از راه دیگرى یقین کند منى است.

پرسش . دیه سقط جنین چه مقدار است؟

همه مراجع: دیه براى نطفه، 20 مثقال شرعى طلاى سکه دار؛ براى علقه (خون بسته شده) 40 مثقال و براى مضغه (پاره گوشت) 60 مثقال است. اگر استخوان داشته و بدون گوشت باشد، 80 مثقال و اگر گوشت آن را پوشانده و خلقت کامل شده باشد، 100 مثقال است. اگر روح در آن دمیده شده؛ چنانچه پسر باشد، 1000 مثقال اگر دختر باشد، 500 مثقال شرعى طلاى سکه دار دیه دارد.

گفتنى است روح در حدود چهار ماهگى، در جنین دمیده مى شود.[1]

پرسش  . آیا در غسل شستن موهاى بلند بدن واجب است؟
همه مراجع (به جز امام، فاضل، مکارم و نورى): خیر شستن موهاى بلند واجب نیست.1
آیات عظام امام، فاضل، مکارم و نورى: بنا بر احتیاط واجب شستن موهاى بلند هم واجب است.2
تبصره. اگر رساندن آب به پوست، بدون شستن آنها ممکن نباشد ؛ باید موهاى بلند را بشوید که آب به بدن برسد.

1. توضیح المسائل مراجع، م 379 و وحید، توضیح المسائل، م 385.
2. توضیح المسائل مراجع، م 379 و نورى، توضیح المسائل، م 380.

پرسش . سقط جنین براى مادرى که در معرض مرگ است و شاید با این کار بهبود یابد، چه حکمى دارد؟

آیات عظام بهجت، سیستانى، خامنه اى، فاضل، مکارم و نورى: اگر طبق تشخیص دکتر متخصص و مورد اطمینان، بقاى حمل براى مادرش خطر جانى داشته باشد  چنانچه روح در او دمیده نشده سقط آن اشکال ندارد[1].

آیات عظام تبریزى و نورى: اگر مادر از هر راهى (هر چند از گفته پزشک) اطمینان یا خوف داشته باشد که این بچه موجب مرگ او مى شود چنانچه روح در او دمیده نشده میتواند با خوردن دارو و مانند سقط نماید ولى بر غیر مادر سقط جایز نیست.[2]

پرسش . اگر با آزمایش هاى تخصصى یقین پیدا شود؛ که جنین بعد از تولد و یا در ماه هاى آخر از دنیا مى رود؛ آیا سقط آن جایز است؟

همه مراجع: خیر، جایز نیست.[1]

پرسش . سقط کردن جنینى که ناقص الخلقه به دنیا مى آید، چه حکمى دارد؟

همه مراجع (به جز فاضل و مکارم): ناقص بودن بچه مجوز شرعى براى سقط جنین محسوب نمى شود.[1]

آیه اللّه  مکارم: اگر در مراحل ابتدایى جنین باشد و به صورت انسان کامل در نیامده (هنوز روح در آن دمیده نشده باشد) و تولد ناقص آن باعث مشقت و حرج شدید براى پدر و مادرش گردد اشکال ندارد و بنابر احتیاط دیه را هم باید بدهند[2].

آیه اللّه  فاضل: سقط آن جایز نیست مگر در موارد ضرورت.[3]

پرسش . سقط جنین نامشروع، چه حکمى دارد؟

همه مراجع: جایز نیست.[1]

پرسش . آیا سقط جنین در ماه هاى اول حاملگى، اشکال شرعى دارد؟

همه مراجع: آرى، سقط جنین پس از انعقاد نطفه در هر ماهى که باشد، جایز نیست.[1]

پرسش . دیه جنینى که به وسیله پزشک سقط مى شود، بر عهده کیست؟ وظیفه پدر و مادرى که اقدام به چنین کارى کرده اند، چیست؟
همه مراجع (به جز مکارم و وحید): دیه سقط جنین بر عهده قاتل مباشر است و چون این عمل به وسیله پزشک انجام شده، بر پدر و مادر تکلیفى نیست ؛ بلکه او ضامن است و این دیه به پدر و مادر پرداخت مى شود. البته مى توانند از حق خود بگذرند و از او چیزى دریافت نکنند. در هر حال باید از کار خود توبه کنند.1
آیات عظام مکارم و وحید: در صورتى که پدر و مادر نیز رضایت داشته باشند پرداخت دیه بر عهده آنان نیز مى باشد که باید به وارثان بپردازند و یا رضایت آنان را جلب کنند.2

پرسش 1. جایى که باردارى ضرر و خطر جانى زن را به همراه داشته باشد، آیا جایز است با استفاده از دستگاه او را عقیم کرد؟

همه مراجع (به جز خامنه اى و سیستانى): اگر راهى، جز نازایى دائمى نباشد، اشکال ندارد.[1]

آیات عظام خامنه اى و سیستانى: در فرض یاد شده، اشکال ندارد.[2]

پرسش 2 . در مواردى که حاصل حاملگى، به وجود آمدن جنین داراى نقص یا بیمارى ژنتیکى است، آیا مى توان زن یا مرد را عقیم کرد؟

پرسش . آیا جایز است به جهت کنترل جمعیت، با استفاده از دستگاه به طور موقت از باردارى جلوگیرى کرد؟

همه مراجع: اگر زیان مهمى نرساند و باعث نگاه و لمس حرام نشود، اشکال ندارد.[1]

پرسش . آیا زن مى تواند با استفاده از دارو یا آمپول، از باردار شدن  جلوگیرى کند؟ اگر شوهر اجازه ندهد، چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى، نورى و مکارم: اگر زیان مهمى نداشته باشد و شوهر راضى باشد، اشکال ندارد.[1]

آیات عظام تبریزى، وحید، فاضل و سیستانى: اگر زیان مهمى نداشته باشد، اشکال ندارد؛ هر چند شوهر راضى نباشد.[2]

آیه اللّه  صافى: اگر زیان مهمى نداشته باشد و بنا بر احتیاط واجب شوهر راضى باشد، اشکال ندارد.[3]

پرسش . آیا به جهت کنترل جمعیت، زن و مرد مى توانند با استفاده از عمل جراحى کارى کنند که دیگر نتوانند فرزندى بیاورند؟

همه مراجع (به جز تبریزى، خامنه اى و سیستانى): خیر، این کار جایز نیست.[1]

آیه اللّه  تبریزى: اگر این کار باعث زیان جدى (مانند قطع عضو) شود و یا نگاه و لمس حرام را به دنبال داشته باشد، حرام است و در غیر این صورت، بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.[2]

آیه اللّه  سیستانى: اگر این کار باعث زیان جدى (مانند قطع) عضو نشود و نگاه و  لمس حرام را به دنبال نداشته باشد، اشکال ندارد.[3]

آیه اللّه  خامنه اى: اگر این کار به انگیزه [و] غرض عقلایى انجام گیرد و باعث زیان جدى (مانند قطع عضو) نشود و نگاه و لمس حرام را نیز به دنبال نداشته باشد، اشکال ندارد.[4]

پرسش . مادرانى که بچه شان مرده به دنیا مى آید، آیا باید غسل مس میت به جا آورند؟

همه مراجع (به جز سیستانى): اگر چهار ماه او تمام شده [و بدنش سرد شده باشد] و با بدن مادر تماس پیدا کرده است، بر مادر غسل مس میت واجب مى شود.[1]

آیه اللّه  سیستانى: اگر چهار ماه او تمام شده و با بدن مادر تماس پیدا کرده است، بر مادر غسل مس میت واجب مى شود بلکه اگر ظاهر بدن او را هم مس نکند، بنا بر احتیاط واجب باید غسل مس میت کند.[2]

پرسش . آیا براى دست زدن به جنین سقط شده، غسل واجب مى شود؟

همه مراجع: اگر چهار ماه او تمام شده (و روح در بدنش دمیده شده) است، غسل مس میت واجب مى شود.[1]

پرسش  . خانم هایى که زایمانشان به صورت عمل سزارین است، خونى که از مجراى طبیعى خارج مى شود خون نفاس است؟

همه مراجع (به جز تبریزى): آرى، [اگر خون زخم و جراحت نباشد] خون نفاس است و باید به احکام نفاس عمل کنند.[1]

آیه اللّه  تبریزى: خیر، خون نفاس نیست و اگر صفات حیض را داشته یا در ایام عادت بوده، باید به احکام حیض عمل کنند.[2]

پرسش  . اگر زن بعد از زایمان تا بیش از ده روز خون ببیند، تکلیفش چیست؟

همه مراجع (به جز تبریزى): اگر از زنانى است که عادت ماهانه دارد، باید به اندازه عادتش نفاس و بقیه را استحاضه قرار دهد. اگر عادت ماهانه ندارد، تا ده روز نفاس و بقیه استحاضه محسوب مى شود.[1]

آیه اللّه  تبریزى: اگر از زنانى است که عادت ماهانه دارد، باید به اندازه  عادتش نفاس و بقیه را استحاضه قرار دهد. اگر عادت ماهانه ندارد، به اندازه عادت خویشان خود نفاس قرار دهد و بقیه را تا ده روز احتیاط کند.[2]

پرسش . این جانب بعد از زایمان و گذشت ایام نفاس، غسل نفاس به جا  آوردم و بعد از آن تا یک ماه خون استحاضه دیدم، آیا لازم بوده که من روز هیجدهم غسل مى کردم؟

همه مراجع: خیر، روز هیجدهم غسل ندارد؛ ولى این سخن صحت دارد که اگر زن بیش از ده روز خون دید، براى کسى که عادت دارد بهتر است از روز بعد از عادت و براى کسى که عادت ندارد بعد از روز دهم تا روز هیجدهم زایمان، به احکام استحاضه عمل کند و کارهایى را که بر حائض حرام است، ترک نماید.[1]