مـسـأله : مـخـارج سـفـر زن اگـر بیشتر از مخارج وطن باشد، با شوهر نیست ، ولى اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد، باید مخارج سفر او را بدهد.

مـسـأله 1: اگـر مـردى نـفـقـه زن را نـپـردازد، زن مى تواند از تمکین به شوهر خـوددارى نـمـایـد و هـمـچـنـین مى تواند نزد حاکم رفته تا او شوهر با مجبور به پرداخت مـخـارج زنـدگـى زن کـنـد و اگـر دسـتـرسـى بـه حـاکـم مـمـکـن نـبـاشد، زن مى تواند از اموال مرد به اندازه نفقه خودش بدون اذن او بردارد.(1)

مـسـأله 2:

امازنـى کـه از شـوهـر اطاعت مى کند (یعنى ناشزه نیست ) اگر مطالبه خـرجـى کـنـد و شـوهـر نـدهـد مى تواند در هر روز به اندازه خرجى آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد معاش خود را تهیه کند، در موقعى که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر بر او واجب نیست .(2)

فاضل :... و شوهر ندهد مى تواند جهت الزام شوهر به پـرداخـت نـفـقـه بـه مـجـتـهـد جـامـع الشـرایـط و اگـر نـبـاشـد بـه عدول مؤ منین و اگر آنهم ممکن نشد به فساق از مؤ منین مراجعه نماید و چنانچه الزام شوهر بـر دادن نـفـقه ممکن نباشد مى تواند در هر روز به اندازه خرجى همان روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد معاش خود را تهیه کند، در موقعى که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر بر او واجب نیست .(3)
مـکـارم : بـنـابـر احـتـیـاط واجـب خـرجـى را بـایـد بـا اجـازه حـاکـم شـرع از مال شوهر بر دارد.(4)

مـسـأله1 : زن مـى تـوانـد نفقاتى را که شوهر نداده در هر زمانى از او مطالبه کند، و اگر شوهر نپرداخت ، زن مى تواند با مراجعه به حاکم شرع نفقه خود را از شوهر بـگـیرد، و در صورتى که شوهر نداشته باشد که نفقه را بپردازد به او مهلت داده مى شود که هر گاه توان پرداختن پیدا کرد بپردازد.(1)

مـسـأله2 : اگـر مـردى نـفـقـه زن را نـپـردازد، زن مى تواند از تمکین به شوهر خـوددارى نـمـایـد و هـمـچـنـین مى تواند نزد حاکم رفته تا او شوهر با مجبور به پرداخت مـخـارج زنـدگـى زن کـنـد و اگـر دسـتـرسـى بـه حـاکـم مـمـکـن نـبـاشد، زن مى تواند از اموال مرد به اندازه نفقه خودش بدون اذن او بردارد.(2)

مـسأله : اگر مرد نفقه یک روز زن را نپردازد، در پایان آن روز به مقدار نفقه به گردن مرد، دین مى آید و به زن مقروض مى شود. چه زن آن را از مرد طلب کرده باشد یا نه .

تبصره: با این وجود مردی که نفقه زنش را نمی پردازد حق الناس به گردنش می آید و باید صاحب حق که همسر وی است را از خود راضی نماید.

پرسش : آیا نفقه حتما باید بصورت پولِ نقد پرداخت شود؟

جواب :نـفـقـه را مـى تـوان بـه صـورت پـول یـا عـیـن بـه زن پـرداخـت ، مـثـلا مـى تـوان غـذا را پـخـتـه یـا نـپـخـتـه و یـا پـول آن را به زن داد و زن نیز مالک آن مى شود و هیچکدام از طرفین حق ندراند دیگرى را ملزوم به پرداخت یا دریافت پول کنند.

مسأله : زن نمى تواند نفقه روزهاى آینده را از شوهر طلب نماید.

مـسـأله : در صـبـح هـر روز زن مـالک نـفـقـه هـمـان روز از مال شوهر مى شود، البته به مقدارى که در آن روز مصرف مى کند. (موارد و مقدار نفقه زن در قـسـمـت حـقـوق ذکـر خـواهـد شـد، مـراجـعـه نـمـایـیـد.) بـنـابـرایـن اگـر مـرد پـول بـیـشـتـرى به زن بدهد که او به اندازه نفقه خود از آن بردارد، زن زائد بر آن را مالک نیست و شوهر مى تواند آن را از زن پس بگیرد.(1)

مـسـأله : اگـر مـرد نـفـقـه یـک روز یا یک هفته و یا مثلا یک ماه را یک جا به زن بـدهـد، و زن بـا صـرفـه جـویـى و یـا اسـتـفـاده کـردن از پـولهـاى دیگر، مقدارى از این پول را پس انداز کند، زن مالک آن است و شوهر حق پس گرفتن آن را ندارد.(2)

تبصره : مـعـمـولا مـردهـا علاوه بر نفقه زن مخارج بچه ها را هم به زن مى پردازند، در مـسـاءله فـوق ، زن فـقـط صـاحـب آن مـقـدارى از پـول مى شود که در نفقه خودش صرفه جویى کرده باشد. ولى صاحب مازاد بر مخارج فرزندان نیست . مگر آنکه شوهر آن را به زن تملیک کند.

(1).امام : تحریر الوسیله ، کتاب نکاح ، فصل فى النفقات ، مساءله 10.

پرسش . اگر زن به کارهاى منزل ـ از قبیل آشپزى و نظافت ـ رسیدگى نکند،  آیا شوهر مى تواند از پرداخت نفقه او امتناع ورزد؟

همه مراجع: خیر، نمى تواند نفقه ندهد ؛ زیرا انجام دادن کارهاى خانه وظیفه زن  نیست.[1]

پرسش. اگر زن نسبت به شوهرش بدرفتارى کند و به او دشنام دهد، آیا شوهر مى تواند نفقه او را ندهد؟

همه مراجع (به جز تبریزى): اگر خشونت و بدرفتارى زن، باعث نفرت شوهر  گردد، مى تواند نفقه او را ندهد.[1]

آیه اللّه  تبریزى: اگر خشونت و بدرفتارى زن، باعث نفرت شوهر گردد، بنابر احتیاط واجب مى تواند نفقه او را ندهد[2]

پرسش . زنى که در خانه شوهر است ولى به جهت گرفتن مهریه پیش از عروسى تمکین نمى کند، آیا شوهر حق دارد نفقه او را ندهد؟

همه مراجع: در فرض یاد شده، شوهر حق ندارد از پرداخت نفقه زن  سرپیچى کند.[1]

پرسش . آیا مرد مى تواند خرید، هزینه و نیازهاى زن را، بر عهده خود او  بگذارد و او را بر این کار مجبور سازد؟

همه مراجع: خیر، مرد حق ندارد پول نفقه را به زن بدهد و خرید نیازهایش را  بر عهده خود او بگذارد؛ مگر آنکه زن آن را بپذیرد.[1]

پرسش. اگر شوهر نتواند نفقه زن را بپردازد و یا به خوبى تأمین کند،تکلیف چیست؟

همه مراجع (به جز امام، سیستانى، مکارم و نورى): اگر بتواند کار و یا شغل مناسبى براى خود انتخاب کند [و براى او سخت و مشقّت آور نباشد]؛ باید از این راه نفقه همسرش را تهیه کند و اگر ممکن نشد، گناهى بر او نیست. البته نسبت به هر  مقدارى که نفقه زن را نپرداخته، بدهکار است.[1]

آیات عظام امام، سیستانى و نورى: اگر بتواند کار و یا شغل مناسبى براى خود  انتخاب کند [و براى او سخت و مشقّت آور نباشد]، بنابر احتیاط واجب باید از این  راه نفقه همسرش را تهیه کند و اگر ممکن نشد، گناهى بر او نیست. البته نسبت به هر مقدارى که نفقه زن را نپرداخته، بدهکار است.[2]

آیه اللّه  مکارم: اگر بتواند با کار و یا انتخاب شغل مناسب و یا از هر راه مشروع  دیگرى، درآمد کسب کند؛ باید از این راه نفقه همسرش را تهیه نماید و اگر ممکن  نشد، گناهى بر او نیست. اما نسبت به هر مقدارى که نفقه زن را نپرداخته،  بنابر احتیاط واجب، بدهکار است.[3]

تبصره. در انتخاب کار و شغل، برخى مراجع (امام، سیستانى و نورى) در این مسئله  احتیاط واجب کرده اند.

پرسش 16 . آیا هزینه درمان و معالجه جزء نفقه واجب محسوب مى شود؟

همه مراجع: آرى، هزینه درمان و معالجه به مقدار متعارف جزء نفقه واجب  محسوب مى شود.[1]

پرسش . اگر زن به آموزش هاى مختلف علمى و هنرى نیاز داشته باشد،  آیا تأمین آن بر عهده شوهر است؟

همه مراجع: خیر، امور یاد شده جزء وظایف واجب و شرعى شوهر نیست؛  بلکه زن باید از درآمد خودش خرج کند.[66]

تبصره. سزاوار است به منظور احترام و افزایش محبت، مرد شرایط آموزش و رشد  همسرش را فراهم کند.

پرسش . آیا مخارج تحصیل زن بر عهده شوهر و جزء نفقه واجب است؟

همه مراجع: مخارج تحصیل، جزء نفقه واجب نیست.[1]