برای دیدن کاریکاتور در اندازه واقعی روی آن کلیک کنید

غفلت برخی از خانم های چادری از مفهوم متعالی حجاب، بی حجابی مدرنی را ایجاد می کند که در آن نه تنها اصول اولیه حجاب که پوشش کامل بدن و عدم خودنمایی است را شامل نمی شود، بلکه با ترکیب این بدحجابی با آرایش و رفتارهای زننده، حرمت این پوشش را نیز زیر سوال می برند.

پرسش . چرا زنان بیرون از خانه نباید آرایش کنند؟ دلایل آن از نظر منطقى چیست؟ آیه مربوط به آرایش بانوان در کدام سوره از قرآن کریم مى باشد و در چه منابعى حدود آن مشخص شده است؟

هرچند آرایش و زیبایى از نظر اسلام مطلوب و پسندیده است و منعى بر آن وجود ندارد؛ بلکه توصیه به آرایش و آراستن شده و حتى نسبت به آرایش زنان براى همسران از سوى اسلام تأکید فراوانى صورت پذیرفته است، با این همه آرایش هاى زننده و ناهنجار در برابر نامحرمان از نگاه دین مورد نکوهش قرار گرفته است.

خداوند متعال به زنان مؤمن دستور مى دهد: «زینت و آرایش خود را آشکار نکنند جز آن مقدارى که آشکار است (صورت و دست ها تا مچ)  مگر براى شوهران و دیگر محارم». و در ادامه به زنان مؤمن سفارش مى کند: «هنگام راه رفتن پاهایشان را به زمین نکوبند تا زینت مخفى آنان [که همان خلخال پا است] آشکار نشود و یا صداى آن شنیده نشود و موجب جلب توجه نامحرمان نگردد».[1]

پرسش . آیا در نوع پوشش و آرایش، اصول ثابت و مشخصى وجود دارد و یا در هر زمان باید متناسب با شرایط آن روز باشیم؟

پاسخ:

اسلام در کنار آزادى انتخاب در نوع آرایش و پوشش، اصول ثابتى را نیز تعیین نموده است که با تمسک بدان در همه زمان ها مى توان ضمن مصونیت نسبت به از دست دادن هویت ملى و دینى، از پیامدهاى منفى افراط و تفریط در خودآرایى و مدگرایى در امان بود.

اصول پوشش و آرایش در نگاه اسلام را مى توان در موارد ذیل جستجو کرد:

1. پاکیزگى و نظافت

رعایت پاکیزگى و نظافت در پوشش و آراستگى یکى از اصول ثابتى است که اسلام بر آن تأکید دارد. به گونه اى که خداوند متعال در قرآن به پاک نمودن لباس توصیه نموده و بیان داشته است: «وَ ثِیابَکَ فَطَهِّر»[1]؛ «و لباست را پاک کن».

آیه فوق در حقیقت خطاب به مردم است که پاکیزگى لباس ظاهر از مهم ترین نشانه هاى شخصیت و تربیت فرهنگ انسان است.[2]

پرسش 1 . اگر شوهرى از همسرش بخواهد که براى بیرون از منزل آرایش کند، آیا اطاعت او لازم است؟

همه مراجع: خیر، اطاعت او در اینجا لازم نیست.[1]

پرسش 2 . اگر شوهر از زن خود بخواهد که برایش آرایش کند؛ آیا اطاعت او  در این زمینه هم واجب است؟

همه مراجع: اگر شوهر درخواست کند، اطاعت او در این زمینه واجب  است.[2]

پرسش . آیا تهیه لوازم آرایش، جزء نفقه واجب زن محسوب مى شود؟

همه مراجع: آرى، تهیه لوازم آرایش در حد متعارف، جزء نفقه واجب زن  محسوب مى شود.[1]

پرسش . آیا تهیه زیورآلات زن جزء نفقه واجب زن محسوب مى شود؟

همه مراجع: خیر، تهیه زیورآلات، جزء نفقه واجب زن محسوب  نمى شود.[1]

پرسش . حقوق واجب و شرعى مرد نسبت به زن چیست؟

حقوق واجب مرد نسبت به زن عبارت است از:

1. زن باید با اجازه شوهر از منزل بیرون برود؛ مگر در واجبات و ضروریات زندگى؛

2. زن باید براى هر لذتى که او مى خواهد، خود را تسلیم نماید و از نزدیکى او جلوگیرى نکند، مگر با عذر شرعى (مانند ایام قاعدگى و یا دوران باردارى در صورتى که نزدیکى براى سلامتى او و یا بچه ضرر و خطرر داشته باشد)؛

3. رفع چیزهایى که باعت تنفّر مرد مى گردد؛

4. زن باید هر زمان که شوهر بخواهد، براى او نظافت و آرایش کند.

پرسش . وظایف اخلاقى زن در برابر شوهر چیست؟

1. اظهار محبت به شوهر

شکى نیست؛ محبت و دوستى، گوهر گرانبهایى است؛ که خداوند در نهاد زن  و مرد قرار داده است. تنها مى بایست دو همسر این امر فطرى را ابراز نمایند تا  رابطه دوستانه و صمیمانه آنان بیش از پیش برقرار گردد. مرد در عرصه اجتماع با  افراد گوناگون و سلایق مختلف مواجه مى شود و بسا اوقات مورد اهانت قرار  مى گیرد. زن مى تواند با خوشرویى و اظهار محبت به شوهر، از غم و اندوهش  بکاهد و با چهره اى دل انگیز او را مسرور نماید.

حضرت رضا (علیه السلام)  مى فرماید: «بدان که زنان گوناگونند؛ بعضى زن ها  دستاوردى گرانبها و تاوان (رنج هاى آدمى) هستند و این زن کسى است به  شوهرش محبت مى کند و عاشق اوست».[1]

امام على (علیه السلام)  در باره رفتار حضرت زهرا (علیهاالسلام)  چنین مى گوید: «هرگاه به  رخسارش نظاره مى کردم تمام غصّه هایم برطرف مى شد و دردهایم را فراموش  مى کردم».[2]

باید دانست که همه چیز در زیبایى زن خلاصه نمى شود. زن هر چقدر هم زیبا  باشد ولى اگر رفتارش با شوهر نامناسب و خشن باشد، نمى تواند دل او را  به دست آورد، در حالى که یک نگاه لبریز از عشق و یک رفتار محبت آمیز  از سوى زن مى تواند قلب مرد را تسخیر نماید؛ اگر چه از نظر زیبایى، در رتبه هاى  کمتر باشد. مرد هنگامى که با کوله بارى از سختى ها به منزل مى آید،  دادن یک لیوان آب یا شربت به او از سوى همسرش، مى تواند بسیار آرامش بخش  و لذت بخش باشد.

امام صادق (علیه السلام)  مى فرماید: «هیچ زنى نیست که آب به همسرش بنوشاند،  در حالى که این کار از عبادت یک سال که روزهایش روزه باشد و شب هایش به  عبادت بایستد بهتر است».[3]

پرسش. وظایف اخلاقى مرد در برابر همسرش چیست؟

نخست باید دانست:

آفرینش و ساختار وجودى و زیستى جنس زن براى کارهاى عاطفى و سبک  و لطیف آفریده شده و کارهایى که به توانایى بالاى جسمى نیازمند است،  متناسب وجود مرد مى باشد. از این رو، وظایفى که اسلام براى هر یک از زن و مرد  مقرر کرده، بر اساس هماهنگى و تناسب با ساختار وجودى آنهاست. در اینجا به  برخى از وظایف مردان که در ایجاد روابط دوستانه و صمیمانه بسیار مؤثر و  سازنده است، اشاره مى شود:

1. تأمین رفاه خانواده

شکى نیست؛ که بر اساس آیات و روایات اسلامى، نظام مطلوب خانواده  براساس مشورت و در نهایت با سرپرستى و مدیریت اجرایى مرد سامان دهى  مى شود.

خداوند مى فرماید: «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ»[1]؛ «مردان، سرپرست زنانند».

مرد از آن جهت که به طور معمول از جنبه اداره زندگى و نیروى جسمى  قوى تر است، سرپرست خانواده مى باشد. او در این زمینه دو وظیفه دارد؛  یکى وظیفه شرعى و قانونى به عنوان تأمین نفقه زن و فرزند و فراهم سازى  شرایط ضرورى زندگى و دیگرى از نظر اخلاقى و انسانى وظیفه تأمین رفاه و  راحتى خانواده را دارد که چیزى فراتر از تأمین نفقه و هزینه زندگى است.  از این رو تکالیفى را بر دوش او مى گذارد. اگر مرد در هزینه کردن حاصل دسترنج  خود سخاوت و گشاده رویى به خرج داد، مِهر و شادابى و صفا را در خانواده  چند برابر کرده و باعث افزایش محبت و تحکیم بنیان خانواده مى شود.

احکام نگاه و پوشش

آرایش، روابط، گفت و گو

(مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام)

تنظیم و نظارت: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها

معاونت مطالعات راهبردى ـ اداره مشاوره و پاسخ

مؤلف:سیدمجتبى حسینى

دریافت
توضیحات: فایل pdf

دریافت
توضیحات: فایل word

پرسش . مفهوم زینت در زنان چیست و چه چیزهایى را شامل مى شود؟

«زینت» در زبان عربى معنایى گسترده تر از لفظ «زیور» دارد. زیور، فقط به زینت هایى گفته مى شود که جزء بدن شخص به شمار نمى رود، (مانند انواع زیورهاى طلا و جواهر)، ولى کلمه «زینت» هم در چنین زیورهایى به کار مى رود و هم به آرایش هایى گفته مى شود که به بدن شخص متصل بوده و گویى جزئى از اوست؛ (همانند سرمه و خضاب). علاوه بر این، خود زیبایى هاى طبیعى هم زینت به شمار مى رود، بنابراین شامل اندام زیباى او نیز مى گردد.

حال از دیدگاه شرع آشکار کردن کدام یک از اقسام زینت براى زنان حرام شمرده شده است؟ از آیه 31 سوره «نور» به دست مى آید که زینت دو نوع هست: زینت پنهان و زینت نمایان که آشکار کردن اولى براى بانوان ممنوع و دیگرى جایز شمرده شده است. تمامى فقیهان اتفاق دارند که زینت به معناى اندام و زیبایى هاى بدن، جزء زینت پنهان محسوب مى شود و بانوان باید آنها را در برابر مرد نامحرم بپوشانند. در زینت به معناى زیور آلات و آرایش میان آنان اختلاف نظر وجود دارد که آیا جزء زینت پنهان محسوب مى شود یا از زینت نمایان به حساب مى آید؛ براى مثال در مورد حلقه ازدواج و النگو، برخى معتقدند: پوشاندن آن واجب است، ولى عده اى بر این باورند که لازم نیست.

پرسش . زنى که آرایش کرده و زیورآلات دارد؛ آیا باید در هنگام نماز چهره خود را بپوشاند؟

همه مراجع: اگر مرد نامحرم او را نمى بیند، پوشاندن چهره آرایش کرده و زیورآلات در نماز واجب نیست.[1]

پرسش . گذاشتن لنز آرایشى براى بانوان چه حکمى دارد؟

همه مراجع (به جز مکارم و نورى): اگر عرفا زینت محسوب نشود، اشکال ندارد.[12]

آیات عظام مکارم و نورى: اشکال ندارد.[2]

پرسش. حکم پوشش انگشتر طلا و حلقه ازدواج بانوان، در صورتى که در معرض دید نامحرم باشد، چگونه است؟

امام، بهجت، صافى و فاضل: باید از نامحرم پوشانده شود.[1]

آیه اللّه  تبریزى: پوشاندن انگشترى که پیش زنان بزرگ سال و یا کمى پایین تر متعارف است، واجب نیست.[2111]

آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: پوشاندن آن لازم نیست.[3]

آیه اللّه  وحید: بنابر احتیاط واجب، باید از نامحرم پوشانده شود.[4]

پرسش . اگر در جایى شک پیدا شود که چیزى از موارد زینت است یا نه، تکلیف چیست؟ آیا باید آن را پوشاند؟

همه مراجع: خیر، پوشاندن آن واجب نیست.[1]

پرسش . آیا گریم زن توسط نامحرم جهت فیلم سازى و بازیگرى جایز است؟

همه مراجع: خیر، گریم زن توسط نامحرم جایز نیست؛ هر چند براى فیلم سازى و بازیگرى باشد[1]

پرسش . آیا گریم زن جزء آرایش محسوب مى شود و باید از نامحرم پوشاند؟

همه مراجع (به جز مکارم، بهجت و صافى): اگر گریم به عنوان آرایش، یا آرایش و تغییر چهره براى خانم ها باشد، باید از نامحرم پوشانده شود و اگر تنها به عنوان تغییر چهره باشد، پوشاندن آن واجب نیست.[1]

آیات عظام بهجت و صافى: اگر گریم به عنوان آرایش، یا آرایش و تغییر چهره براى خانم ها باشد، باید از نامحرم پوشانده شود و اگر تنها به عنوان تغییر چهره باشد، احتیاط واجب پوشاندن آن است.[2]

آیه اللّه  مکارم: اگر گریم به عنوان آرایش و تغییر چهره براى خانم ها باشد، بنابر احتیاط واجب باید از نامحرم پوشانده شود و اگر تنها به عنوان تغییر چهره باشد، پوشاندن آن واجب نیست.[3]

تبصره. باید توجه داشت که گریم کردن زن به وسیله نامحرم جایز نیست.

پرسش . آیا سرمه چشم از زینت هایى است که باید پوشیده شود؟

آیات عظام امام، خامنه اى، فاضل و وحید: اگر عرفا زینت محسوب شود، پوشاندن آن واجب است.[1]

آیات عظام بهجت و صافى: زینت محسوب مى شود و باید پوشانده شود.[2]

آیه اللّه  تبریزى: اگر نزد زنان کهنسال و یا نزدیک به آنان متعارف است، پوشاندن آن واجب نیست و در غیر این صورت باید پوشانده شود.[3]

آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: پوشاندن آن واجب نیست.[4]

پرسش . آیا رنگ کردن ابرو زینت بوده و پوشاندن آن از نامحرم واجب است؟

آیات عظام امام، خامنه اى، فاضل و وحید: اگر زینت محسوب شود، پوشاندن آن از نامحرم واجب است.[1]

آیات عظام بهجت، تبریزى، صافى: پوشاندن آن از نامحرم واجب است.[2]

آیات عظام سیستانى، مکارم، نورى: جزء زینت ممنوع محسوب نمى شود و پوشاندن آن از نامحرم واجب نیست.[3]

پرسش . اگر برداشتن ابروها زینت به حساب آید، باید تمام صورت را پوشاند؟

آیات عظام امام، سیستانى، مکارم و نورى: به این مقدار اشکال ندارد و پوشاندن آن از نامحرم واجب نیست.[1]

آیات عظام بهجت و صافى: زینت محسوب مى شود و باید آن را از نامحرم بپوشاند.[23]

آیه اللّه  تبریزى: اگر به گونه اى است که نزد زنان کهنسال و یا نزدیک به آنان متعارف است، پوشاندن آن واجب نیست.[3]

آیات عظام خامنه اى، فاضل و وحید: اگر زینت محسوب مى شود، باید آن را از نامحرم پوشاند.[4]

تبصره. اگر اصلاح ابرو و صورت توجه مرد نامحرم را جلب مى کند و باعث مفسده مى شود، پوشاندن آن واجب است.

پرسش . آرایش کردن براى محارم، چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر باعث مفسده نشود، اشکال ندارد.[1]

پرسش1 . آرایش براى دختران چه حکمى دارد؟

همه مراجع: این کار فى نفسه براى آنان اشکال ندارد (هر چند زیبنده نیست)؛ ولى باید صورت را از نامحرم بپوشانند.[1]

پرسش . آیا زن باید چهره آرایش کرده خود را از نامحرم بپوشاند؟

همه مراجع (به جز مکارم): آرى، باید از نامحرم بپوشاند.[1]

آیه اللّه  مکارم: بنابر احتیاط واجب، باید از نامحرم بپوشاند.[2]

پرسش 1. استفاده از مواد نرم کننده که لباس را کمى خوشبو و لطیف مى کند، براى بانوان چه حکمى دارد؟ آیا بیرون مى توانند بروند؟

همه مراجع: اگر باعث جلب مرد نامحرم بشود جایز نیست.[1]

پرسش 2. استفاده از کرم هاى چرب کننده و ضد آفتاب، بر روى دست و صورت چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، تبریزى، خامنه اى، فاضل و وحید: اگر آرایش و زینت محسوب نشود و بوى خوش آن باعث تحریک نامحرم نگردد، اشکال ندارد.[2]

آیات عظام بهجت و صافى: اگر آرایش و زینت محسوب نشود و بوى خوش آن باعث تحریک نامحرم نگردد، اشکال ندارد؛ ولى بنابر احتیاط واجب باید صورت را از نامحرم بپوشاند.[3]

آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: اگر به مقدار کم ومتعارف باشد، اشکال ندارد.[281]

پرسش . حکم استفاده از قلمدان، عطردان، سرمه دان و مانند آن که از طلا یا نقره ساخته شده، چیست؟
همه مراجع (به جز بهجت، صافى و مکارم ): استفاده از آن اشکال ندارد (هر چند بهتر است از آنها اجتناب شود ).1
آیه اللّه  بهجت: استفاده از آن جایز نیست.2
آیات عظام صافى و مکارم: استفاده از آن بنابر احتیاط واجب جایز نیست.3

پرسش . آیا کار خانم ها در ادارات که با نامحرم روبه رو مى شوند و گفت وگو مى کنند، اشکال دارد؟

همه مراجع: اگر حجاب شرعى رعایت شود و قصد لذت و یا ترس افتادن به گناه نباشد، اشکال ندارد.[1]

تبصره. اگر زنان بخواهند در این گونه اجتماعات فعالیت و خدمت کنند، باید علاوه بر حفظ حجاب، از آرایش چهره خود بپرهیزند.

خرید حلقه برای داماد
پرسش. آیا خانواده عروس، مى تواند براى داماد حلقه و انگشتر طلا تهیه کند؟
همه مراجع: خرید آن جایز نیست.1

طلاى زرد
پرسش . زینت مردان با طلاى زرد چه حکمى دارد؟
همه مراجع: پوشیدن طلا ـ مانند آویختن زنجیر طلا به گردن و به دست کردن انگشتر و ساعت طلا ـ براى مرد حرام است.2

پرسش:

احکام کاشت ناخن برای غسل و وضو چیست؟ بنده احساس نیاز به کاشت ناخن مصنوعی می کنم چون مقید به نماز و روزه و واجبات شرعی هستم. بفرمایید چگونه می توانم این کار را انجام دهم در حالی که نماز و وضو و غسلم درست باشد؟ در حالی که بسیار مشتاق هستم...چرا یک خانم مسلمان و مقید نمی تواند از متد های جدید زیبایی استفاده کند؟

 با تشکر

پرسش . آیا باید سرمه چشم، اصلاح صورت و ابروهاى رنگ کرده را از نامحرم پوشاند؟
امام: پوشاندن اصلاح صورت واجب نیست ؛ ولى پوشاندن سرمه چشم و رنگ ابرو ـ اگر نزد عرف زینت محسوب شود ـ واجب است.1
آیات عظام بهجت و صافى: باید آن را از نامحرم پوشاند.2
آیه اللّه  تبریزى: پوشاندن اصلاح صورت ـ به گونه اى که نزد زنان کهنسال و یا کمى کمتر از آن متعارف است ـ واجب نیست.3
آیات عظام سیستانى، مکارم و نورى: پوشاندن آن از نامحرم واجب نیست.34
آیات عظام خامنه اى، فاضل و وحید: اگر زینت محسوب مى شود، باید آن را از نامحرم پوشاند.5
تبصره. اگر موارد یاد شده به گونه اى باشد که باعث مفسده و جلب توجه مرد نامحرم شود، پوشاندنش واجب است.

پرسش . زیورآلات زن، اگر در معرض دید نامحرم باشد، چه حکمى دارد؟
آیات عظام امام، بهجت، صافى، خامنه اى، فاضل و وحید: باید از دید مرد نامحرم پوشانده شود.1
آیه اللّه  تبریزى: پوشاندن زیوآلات پنهانى (مانند دستبند، النگو و گردن بند )، از دید نامحرم واجب است ؛ ولى پوشاندن انگشترى که پیش زنان بزرگ سال و یا کمى پایین تر متعارف است، واجب نیست.2
آیه اللّه  سیستانى: پوشاندن گردن بند از دید نامحرم واجب است ؛ ولى پوشاندن النگو، دستبند، حلقه ازدواج و انگشتر واجب نیست.3
آیات عظام مکارم و نورى: پوشاندن زیورآلات پنهانى (مانند دستبند، النگو و گردن بند ) از دید نامحرم واجب است ؛ ولى پوشاندن حلقه ازدواج و انگشتر، واجب نیست.

پرسش . آیا براى زن جایز است که عطر بزند و از منزل بیرون رود؟

همه مراجع: خیر، جایز نیست.1
تبصره. حکم فوق بر این اساس است که بیرون رفتن زن از منزل با حالت معطّر، باعث تحریک و جلب توجه مرد نامحرم مى شود و اگر در جایى باعث این مفسده نشود، بیرون رفتن او با آن حالت اشکال ندارد.

پرسش . خانمى از حقوق خود طلا و زیورآلاتى که همیشه خود را با آن زینت مى کند، خریده است. شوهرش پولى ندارد که وى بتواند در این زمینه صرف کند، آیا دادن خمس این گونه خریدها بر زن لازم است؟
همه مراجع: اگر به مقدار متعارف و مناسب شأن او باشد، خمس ندارد.

پرسش . استفاده از گردنبند منقّش به نام خدا، در زمان حیض چه حکمى دارد؟

همه مراجع: استفاده از آن مانع ندارد؛ ولى باید از تماس آن به بدن اجتناب کند.[1]

تبصره 1 . اگر زن بداند که گاهى گردنبند فوق با بدنش تماس پیدا مى کند، انداختن آن به گردن در زمان حیض جایز نیست.

تبصره 2 . مسئله استفاده از گردنبند یاد شده، غیر از تماس بدن با آن است. آنچه ممنوع است تنها تماس است؛ نه استفاده از آن. بنابر این اگر کسى آن را روى لباس خود بیندازد و بدون طهارت هم باشد، اشکال ندارد (چون تماس با بدن  صورت نگرفته است).

پرسش  . آویختن گردن بندى که روى آن، آیه قرآن نوشته شده است، در ایام عادت چه حکمى دارد؟

همه مراجع: استفاده از آن مانع ندارد؛ ولى بدون طهارت (وضو)  آن را مس نکنند.[1]