مـسـأله : مـخـارج سـفـر زن اگـر بیشتر از مخارج وطن باشد، با شوهر نیست ، ولى اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد، باید مخارج سفر او را بدهد.
مـسـأله : مـخـارج سـفـر زن اگـر بیشتر از مخارج وطن باشد، با شوهر نیست ، ولى اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد، باید مخارج سفر او را بدهد.
مـسـأله 1: اگـر مـردى نـفـقـه زن را نـپـردازد، زن مى تواند از تمکین به شوهر خـوددارى نـمـایـد و هـمـچـنـین مى تواند نزد حاکم رفته تا او شوهر با مجبور به پرداخت مـخـارج زنـدگـى زن کـنـد و اگـر دسـتـرسـى بـه حـاکـم مـمـکـن نـبـاشد، زن مى تواند از اموال مرد به اندازه نفقه خودش بدون اذن او بردارد.(1)
مـسـأله 2:
امازنـى کـه از شـوهـر اطاعت مى کند (یعنى ناشزه نیست ) اگر مطالبه خـرجـى کـنـد و شـوهـر نـدهـد مى تواند در هر روز به اندازه خرجى آن روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد معاش خود را تهیه کند، در موقعى که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر بر او واجب نیست .(2)
فاضل :... و شوهر ندهد مى تواند جهت الزام شوهر به پـرداخـت نـفـقـه بـه مـجـتـهـد جـامـع الشـرایـط و اگـر نـبـاشـد بـه عدول مؤ منین و اگر آنهم ممکن نشد به فساق از مؤ منین مراجعه نماید و چنانچه الزام شوهر بـر دادن نـفـقه ممکن نباشد مى تواند در هر روز به اندازه خرجى همان روز بدون اجازه از مال او بردارد و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد معاش خود را تهیه کند، در موقعى که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر بر او واجب نیست .(3)
مـکـارم : بـنـابـر احـتـیـاط واجـب خـرجـى را بـایـد بـا اجـازه حـاکـم شـرع از مال شوهر بر دارد.(4)
مـسـأله1 : زن مـى تـوانـد نفقاتى را که شوهر نداده در هر زمانى از او مطالبه کند، و اگر شوهر نپرداخت ، زن مى تواند با مراجعه به حاکم شرع نفقه خود را از شوهر بـگـیرد، و در صورتى که شوهر نداشته باشد که نفقه را بپردازد به او مهلت داده مى شود که هر گاه توان پرداختن پیدا کرد بپردازد.(1)
مـسـأله2 : اگـر مـردى نـفـقـه زن را نـپـردازد، زن مى تواند از تمکین به شوهر خـوددارى نـمـایـد و هـمـچـنـین مى تواند نزد حاکم رفته تا او شوهر با مجبور به پرداخت مـخـارج زنـدگـى زن کـنـد و اگـر دسـتـرسـى بـه حـاکـم مـمـکـن نـبـاشد، زن مى تواند از اموال مرد به اندازه نفقه خودش بدون اذن او بردارد.(2)
مـسأله : اگر مرد نفقه یک روز زن را نپردازد، در پایان آن روز به مقدار نفقه به گردن مرد، دین مى آید و به زن مقروض مى شود. چه زن آن را از مرد طلب کرده باشد یا نه .
تبصره: با این وجود مردی که نفقه زنش را نمی پردازد حق الناس به گردنش می آید و باید صاحب حق که همسر وی است را از خود راضی نماید.
پرسش : آیا نفقه حتما باید بصورت پولِ نقد پرداخت شود؟
جواب :نـفـقـه را مـى تـوان بـه صـورت پـول یـا عـیـن بـه زن پـرداخـت ، مـثـلا مـى تـوان غـذا را پـخـتـه یـا نـپـخـتـه و یـا پـول آن را به زن داد و زن نیز مالک آن مى شود و هیچکدام از طرفین حق ندراند دیگرى را ملزوم به پرداخت یا دریافت پول کنند.
مسأله : زن نمى تواند نفقه روزهاى آینده را از شوهر طلب نماید.
مـسـأله : در صـبـح هـر روز زن مـالک نـفـقـه هـمـان روز از مال شوهر مى شود، البته به مقدارى که در آن روز مصرف مى کند. (موارد و مقدار نفقه زن در قـسـمـت حـقـوق ذکـر خـواهـد شـد، مـراجـعـه نـمـایـیـد.) بـنـابـرایـن اگـر مـرد پـول بـیـشـتـرى به زن بدهد که او به اندازه نفقه خود از آن بردارد، زن زائد بر آن را مالک نیست و شوهر مى تواند آن را از زن پس بگیرد.(1)
مـسـأله : اگـر مـرد نـفـقـه یـک روز یا یک هفته و یا مثلا یک ماه را یک جا به زن بـدهـد، و زن بـا صـرفـه جـویـى و یـا اسـتـفـاده کـردن از پـولهـاى دیگر، مقدارى از این پول را پس انداز کند، زن مالک آن است و شوهر حق پس گرفتن آن را ندارد.(2)
تبصره : مـعـمـولا مـردهـا علاوه بر نفقه زن مخارج بچه ها را هم به زن مى پردازند، در مـسـاءله فـوق ، زن فـقـط صـاحـب آن مـقـدارى از پـول مى شود که در نفقه خودش صرفه جویى کرده باشد. ولى صاحب مازاد بر مخارج فرزندان نیست . مگر آنکه شوهر آن را به زن تملیک کند.
(1).امام : تحریر الوسیله ، کتاب نکاح ، فصل فى النفقات ، مساءله 10.
پرسش . در چه صورت دادن نفقه زن، از عهده شوهر ساقط مى شود؟
همه مراجع (به جز تبریزى): در صورتى که زن از اداى حقوق شرعى خود نسبت به شوهر سرپیچى کند.[1]
آیه اللّه تبریزى: اگر زن از اداى حقوق شرعى خود نسبت به شوهر سرپیچى کند، بنابر احتیاط واجب پرداختن نفقه از عهده شوهر ساقط مى شود.[2]
پرسش . اگر زن به کارهاى منزل ـ از قبیل آشپزى و نظافت ـ رسیدگى نکند، آیا شوهر مى تواند از پرداخت نفقه او امتناع ورزد؟
همه مراجع: خیر، نمى تواند نفقه ندهد ؛ زیرا انجام دادن کارهاى خانه وظیفه زن نیست.[1]
پرسش. اگر زن نسبت به شوهرش بدرفتارى کند و به او دشنام دهد، آیا شوهر مى تواند نفقه او را ندهد؟
همه مراجع (به جز تبریزى): اگر خشونت و بدرفتارى زن، باعث نفرت شوهر گردد، مى تواند نفقه او را ندهد.[1]
آیه اللّه تبریزى: اگر خشونت و بدرفتارى زن، باعث نفرت شوهر گردد، بنابر احتیاط واجب مى تواند نفقه او را ندهد[2]
پرسش . زنى که در خانه شوهر است ولى به جهت گرفتن مهریه پیش از عروسى تمکین نمى کند، آیا شوهر حق دارد نفقه او را ندهد؟
همه مراجع: در فرض یاد شده، شوهر حق ندارد از پرداخت نفقه زن سرپیچى کند.[1]
پرسش . آیا مرد مى تواند خرید، هزینه و نیازهاى زن را، بر عهده خود او بگذارد و او را بر این کار مجبور سازد؟
همه مراجع: خیر، مرد حق ندارد پول نفقه را به زن بدهد و خرید نیازهایش را بر عهده خود او بگذارد؛ مگر آنکه زن آن را بپذیرد.[1]
پرسش. اگر شوهر نتواند نفقه زن را بپردازد و یا به خوبى تأمین کند،تکلیف چیست؟
همه مراجع (به جز امام، سیستانى، مکارم و نورى): اگر بتواند کار و یا شغل مناسبى براى خود انتخاب کند [و براى او سخت و مشقّت آور نباشد]؛ باید از این راه نفقه همسرش را تهیه کند و اگر ممکن نشد، گناهى بر او نیست. البته نسبت به هر مقدارى که نفقه زن را نپرداخته، بدهکار است.[1]
آیات عظام امام، سیستانى و نورى: اگر بتواند کار و یا شغل مناسبى براى خود انتخاب کند [و براى او سخت و مشقّت آور نباشد]، بنابر احتیاط واجب باید از این راه نفقه همسرش را تهیه کند و اگر ممکن نشد، گناهى بر او نیست. البته نسبت به هر مقدارى که نفقه زن را نپرداخته، بدهکار است.[2]
آیه اللّه مکارم: اگر بتواند با کار و یا انتخاب شغل مناسب و یا از هر راه مشروع دیگرى، درآمد کسب کند؛ باید از این راه نفقه همسرش را تهیه نماید و اگر ممکن نشد، گناهى بر او نیست. اما نسبت به هر مقدارى که نفقه زن را نپرداخته، بنابر احتیاط واجب، بدهکار است.[3]
تبصره. در انتخاب کار و شغل، برخى مراجع (امام، سیستانى و نورى) در این مسئله احتیاط واجب کرده اند.
پرسش. آیا در ازدواج موقّت، نفقه زن بر مرد واجب است؟
همه مراجع: خیر، نفقه او بر شوهر واجب نیست؛ مگر اینکه در ضمن عقد آن را شرط کرده باشند.[1]
پرسش . آیا زن مى تواند براى تأمین نفقه اش، از شوهر پول نقد درخواست کند؟
همه مراجع: خیر، آنچه بر شوهر واجب است، تأمین نفقه (خوراک، پوشاک و مسکن) است، نه دادن پول؛ مگر اینکه مرد خودش بخواهد.[1]
پرسش 16 . آیا هزینه درمان و معالجه جزء نفقه واجب محسوب مى شود؟
همه مراجع: آرى، هزینه درمان و معالجه به مقدار متعارف جزء نفقه واجب محسوب مى شود.[1]
پرسش . اگر زن به آموزش هاى مختلف علمى و هنرى نیاز داشته باشد، آیا تأمین آن بر عهده شوهر است؟
همه مراجع: خیر، امور یاد شده جزء وظایف واجب و شرعى شوهر نیست؛ بلکه زن باید از درآمد خودش خرج کند.[66]
تبصره. سزاوار است به منظور احترام و افزایش محبت، مرد شرایط آموزش و رشد همسرش را فراهم کند.
پرسش . آیا مخارج تحصیل زن بر عهده شوهر و جزء نفقه واجب است؟
پرسش . آیا تهیه لوازم آرایش، جزء نفقه واجب زن محسوب مى شود؟
همه مراجع: آرى، تهیه لوازم آرایش در حد متعارف، جزء نفقه واجب زن محسوب مى شود.[1]
پرسش . آیا زن مى تواند زیورآلاتى را که شوهر برایش خریده، بدون اجازه او بفروشد؟
آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى، صافى و فاضل: اگر شوهر آن را به زن تملیک کرده و یا بخشیده است، مى تواند بدون اجازه او بفروشد؛ ولى اگر به عنوان تأمین نفقه باشد،حق ندارد.[1]
آیات عظام تبریزى و سیستانى: اگر شوهر آن را به زن تملیک کرده و یا بخشیده و یا به عنوان نفقه برایش تهیه کرده است، مى تواند بدون اجازه او بفروشد.[2]
آیه اللّه وحید: اگر شوهر آن را به زن تملیک کرده و یا بخشیده است، مى تواند بدون اجازه او بفروشد. اما اگر به عنوان تأمین نفقه باشد، بنابر احتیاط واجب، حق ندارد.[3]
پرسش . نفقه چیست و نفقه زن شامل چه چیزهایى مى شود؟
«نفقه» عبارت است از هزینه زندگى زن و نزدیکان (مانند فرزندان، نوه ها، پدر و مادر و اجداد).
نفقه زن ـ که تأمین آن بر عهده شوهر است ـ عبارت است از: تهیه غذا، پوشاک، وسایل زندگى، هزینه معالجه و درمان و مسکن (در حد متعارف و مناسب با شأن زن).[1]
پرسش . حقوق واجب و شرعى زن نسبت به مرد چیست؟
حقوق واجب زن نسبت به مرد عبارت است از:
1. تهیه غذا،
2. تهیه پوشاک،
3. تهیه وسایل مورد نیاز خانه،
4. تهیه مسکن،
5. حق آمیزش و هم خوابى.
گفتنى است که تأمین این حقوق، باید در حد متعارف و مناسب با شأن زن باشد.
پرسش. وظایف اخلاقى مرد در برابر همسرش چیست؟
نخست باید دانست:
آفرینش و ساختار وجودى و زیستى جنس زن براى کارهاى عاطفى و سبک و لطیف آفریده شده و کارهایى که به توانایى بالاى جسمى نیازمند است، متناسب وجود مرد مى باشد. از این رو، وظایفى که اسلام براى هر یک از زن و مرد مقرر کرده، بر اساس هماهنگى و تناسب با ساختار وجودى آنهاست. در اینجا به برخى از وظایف مردان که در ایجاد روابط دوستانه و صمیمانه بسیار مؤثر و سازنده است، اشاره مى شود:
1. تأمین رفاه خانواده
شکى نیست؛ که بر اساس آیات و روایات اسلامى، نظام مطلوب خانواده براساس مشورت و در نهایت با سرپرستى و مدیریت اجرایى مرد سامان دهى مى شود.
خداوند مى فرماید: «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ»[1]؛ «مردان، سرپرست زنانند».
مرد از آن جهت که به طور معمول از جنبه اداره زندگى و نیروى جسمى قوى تر است، سرپرست خانواده مى باشد. او در این زمینه دو وظیفه دارد؛ یکى وظیفه شرعى و قانونى به عنوان تأمین نفقه زن و فرزند و فراهم سازى شرایط ضرورى زندگى و دیگرى از نظر اخلاقى و انسانى وظیفه تأمین رفاه و راحتى خانواده را دارد که چیزى فراتر از تأمین نفقه و هزینه زندگى است. از این رو تکالیفى را بر دوش او مى گذارد. اگر مرد در هزینه کردن حاصل دسترنج خود سخاوت و گشاده رویى به خرج داد، مِهر و شادابى و صفا را در خانواده چند برابر کرده و باعث افزایش محبت و تحکیم بنیان خانواده مى شود.
احکام روابط زن و شوهر
مولف: سید مجتبى حسینى
تنظیم و نظارت: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاهها، معاونت مطالعات راهبردى - اداره مشاوره و پاسخ.
شامل مباحث: حقوق زن و شوهر، غسل و جنابت،آمیزش زناشویى، تصرفات زن،تمکین،حقوق مرد،شیربها و جهیزیه، مهریه، مسکن زن،حقوق زن و همسردارى
دریافت
توضیحات: فایل word
دریافت
توضیحات: فایل pdf
پرسش . آیا زن مى تواند بعد از گذشت چند سال از ازدواج، اجرت کار در منزل را از شوهر مطالبه کند؟
همه مراجع: اگر زن، کار در منزل را به قصد گرفتن اجرت انجام داده و به امر و درخواست شوهر بوده است؛ حق مطالبه اجرت را بر طبق ارزش آن در زمان کار دارد.[1]
پرسش . در دوران عقد تا عروسى ـ که دختر در خانه پدر به سر مى برد ـ آیا تأمین نفقه او بر عهده شوهر است؟
آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى، صافى، فاضل، مکارم و نورى: در فرض یاد شده اگر زن تمکین داشته باشد، نفقه او بر شوهر واجب است.1
آیات عظام تبریزى و وحید: خیر، در این فرض بر عهده شوهر نیست.2
آیه اللّه سیستانى: اگر در شهرى که زندگى مى کنند، متعارف این است که نفقه دختر را خانواده اش مى دهد، بر عهده شوهر چیزى نیست. در غیر این صورت، پرداخت نفقه، وظیفه شوهر است.3
تبصره. اگر با مطالبه زن، مرد نفقه را در این مدت نپردازد (طبق فتواى کسانى که مى گویند نفقه او بر عهده شوهر است )، زن مى تواند در آینده قیمت نفقه پرداخت نشده در این دوران را، از شوهر مطالبه کند.
پرسش . اگر زن درآمد کافى داشته باشد، آیا شوهر مى تواند از پرداخت نفقه به همسر خود امتناع ورزد؟
همه مراجع: خیر ؛ هر چند زن درآمد کافى نیز داشته باشد، باز نفقه او بر شوهر واجب است.1
پرسش . چنانچه مردى نفقه همسرش را ندهد و یا از آن کم بگذارد، زن چگونه مى تواند نفقه خود را از او استیفا نماید؟
آیات عظام امام، بهجت و فاضل: نخست باید به حاکم شرع مراجعه کند و با عدم دسترسى به او، با چند نفر از افراد عادل در میان بگذارد تا از این طریق، او را بر پرداخت نفقه ملزم کنند و اگر این راه ها ممکن نبود، مى تواند مخارج زندگى خود را بدون اجازه از مال شوهر بردارد.1
آیات عظام تبریزى، سیستانى، صافى، مکارم و نورى: اگر ممکن است، مى تواند مخارج زندگى خود را بدون اجازه از مال شوهر بردارد.2
آیه اللّه وحید: مى تواند از طریق متصدى امور حسبیه، شوهر را بر پرداخت نفقه ملزم کند و اگر ممکن نشد، مى تواند خرجى خود را بدون اجازه، از مال شوهر بردارد و احتیاط واجب آن است که این کار با اجازه حاکم شرع باشد.3
تبصره. به فتواى آیه اللّه سیستانى و آیه اللّه مکارم شیرازى، در فرض یاد شده، تصرف در اموال شوهر باید با اجازه حاکم شرع باشد.
پرسش . آیا بدهى هاى شرعى زن ـ از قبیل کفاره، خمس، رد مظالم و... ـ بر عهده شوهر است؟
همه مراجع: خیر، پرداخت این نوع بدهى ها بر شوهر واجب نیست و اگر زن مال دارد، باید خودش بدهد. در غیر این صورت، تکلیفى ندارد.1
پرسش. آیا علاوه بر نفقه و نیازهاى ضرورى زن، نیازهاى دیگر او نیز ـ از قبیل خرید کتاب، انفاق به فقیران، هدیه دادن، برپا کردن مجالس روضه خوانى و جشن ائمه (علیهم السلام) ـ بر شوهر واجب است؟
همه مراجع: خیر، تأمین نیازهاى یاد شده، براى شوهر واجب نیست.1
پرسش . درباره حقوق زن و شوهر توضیح دهید؟
در زندگى زناشویى چندین حقوق متقابل ـ به عنوان حقّ و وظیفه ـ مطرح است. هر جا وظیفه هست، در برابرش حق قرار دارد ؛ چنان که هر جا براى کسى حقى قرار داده شده، در مقابل وظیفه اى نیز بر عهده او گذاشته شده است. زن و شوهر نسبت به همدیگر، وظایفى دارند و بر همین اساس حقوق متقابلى متوجه آنان است که اگر هر دو به وظایف خود عمل کنند و به حقوق خود برسند، زندگى آنها درست و بر اساس عدالت استوار است و در نتیجه زندگى در سایه آن شیرین مى گردد.
پایه و اساس خانواده، احترام و محبت و رعایت حقوق یکدیگر است.
امام باقر (علیه السلام) مى فرماید: «هر کس زن گرفت، باید او را گرامى بدارد و به او احترام کند.»1
امام کاظم (علیه السلام) مى فرماید: «جهاد زن شوهردارى نیکو است».2
حقوق زناشویى بر دو نوع است:
1. حقوق واجب و قانونى،
2. حقوق مستحب و اخلاقى.
حقوق قانونى، رعایت حداقل ها است که قانون و دادگاه از آن دفاع مى کند. حقوق اخلاقى، رعایت حُسن هم زیستى است که خوشى و شیرینى زندگى را بیش از پیش فراهم مى سازد.
الف. حقوق زن نسبت به مرد:
1. تهیه غذا،
2. تهیه پوشاک،
3. تهیه وسایل مورد نیاز خانه،
4. تهیه مسکن،
5. حق آمیزش و همخوابى،
ب. حقوق مرد نسبت به زن:
1. خروج از منزل با اجازه شوهر،
2. حق تمکین،
3. رفع امور نفرت آور،
4. آرایش و نظافت،
5. نذر و قسم خوردن با اجازه شوهر.