پرسش . آیا هیچ راه شرعى و قانونى ـ به جز ازدواج ـ وجود دارد که دو جوان روابط مشروع با هم داشته باشند؟ آیا در اسلام چیزى به نام صیغه خواهر و برادرى وجود دارد؟
همه مراجع: خیر، تنها راه، ازدواج ـ به طور دائم یا موقّت ـ است و صیغه خواهر و برادرى با نامحرم مشروع نیست.1

پرسش . آیا زن و شوهر باید در مجلسى که صیغه عقد خوانده مى شود، حضور داشته باشند؟
همه مراجع: خیر، لازم نیست.1

پرسش . اگر دختر و پسرى بخواهند خودشان صیغه عقد موقت بخوانند، کیفیت آن به چه شکل است؟
همه مراجع: پس از تعیین مهر و مدت عقد و رعایت شرایط عقد (مانند اجازه پدر دختر )، نخست دختر بگوید: «زَوَّجْتُکَ نَفْسى فِى الْمُدَّةِ الْمَعْلومَةِ عَلَى الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ» و پس از آن بدون فاصله (طولانى ) پسر بگوید: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ».1

پرسش . آیا زن و مرد مى توانند خودشان صیغه ازدواج را به فارسى بخوانند یا اینکه باید وکیل بگیرند تا عربى خوانده شود؟
آیات عظام امام، سیستانى، صافى، مکارم، نورى و وحید: اگر نمى توانند خودشان به صورت عربى صحیح بخوانند، مى توانند به فارسى و یا هر زبان دیگرى صیغه را اجرا کنند ؛ ولى باید در همان زبان، لفظى را بگویند که معناى «زوجت» و «قبلت» را بفهماند و لازم نیست وکیل بگیرند.1
آیه اللّه  بهجت: خواندن عقد نکاح به زبان فارسى و یا هر زبان دیگرى جایز است ؛ هر چند توانایى بر خواندن زبان عربى هم داشته باشند و وکیل گرفتن لازم نیست.2
آیات عظام تبریزى و فاضل: اگر نمى توانند خودشان به صورت عربى صحیح بخوانند، چنانچه گرفتن وکیل برایشان ممکن باشد ـ بنابر احتیاط واجب ـ باید وکیل بگیرند و اگر ممکن نیست، مى توانند خودشان به زبان فارسى و یا هر زبان دیگرى صیغه را اجرا کنند ؛ ولى باید در همان زبان، لفظى را بگویند که معناى «زوجت» و «قبلت» را بفهماند.3

پرسش . کسى که معناى لفظ عربى صیغه ازدواج را نمى داند، مى تواند آن را بخواند؟
همه مراجع (به جز بهجت ): خیر، جایز نیست ؛ مگر آنکه معناى هر کلمه از عقد را جداگانه بداند و کلمات آن را صحیح ادا کند.389
آیه اللّه  بهجت: بنابر احتیاط واجب، نمى تواند آن را به عربى بخواند ؛ مگر آنکه بخواهد ترجمه آن را به زبان فارسى و یا زبان دیگرى جارى کند. در این صورت احتیاط مستحب آن است که هر دو را بخواند (عربى و ترجمه آن ).1

پرسش . حکم پوشیدن لباس شهرت را بیان کنید؟
آیات عظام امام، خامنه اى، فاضل و نورى: پوشیدن لباسى که موجب شهرت و انگشت نمایى شود، بنابر احتیاط واجب حرام است.1
آیات عظام بهجت، صافى و وحید: پوشیدن لباسى که موجب شهرت و انگشت نمایى شود، حرام است.2
آیات عظام تبریزى و سیستانى: پوشیدن آن حرام نیست ؛ مگر آنکه موجب هتک حرمت و خوارى شخص شود.3
آیه اللّه  مکارم: پوشیدن لباسى که جنبه ریاکارى دارد و شخص مى خواهد به وسیله آن، مثلاً به زهد و ترک دنیا مشهور شود، بنابر احتیاط واجب حرام است ؛ خواه از جهت پارچه یا رنگ آن باشد و یا دوخت آن. اما اگر واقعا قصد او ساده پوشیدن است و جنبه ریاکارى ندارد ؛ نه تنها جایز، بلکه عملى شایسته است.4
تبصره. پوشیدن هر لباسى که موجب هتک حرمت و خوارى شخص شود، به فتواى همه مراجع حرام است.

پرسش . درباره حقوق زن و شوهر توضیح دهید؟
در زندگى زناشویى چندین حقوق متقابل ـ به عنوان حقّ و وظیفه ـ مطرح است. هر جا وظیفه هست، در برابرش حق قرار دارد ؛ چنان که هر جا براى کسى حقى قرار داده شده، در مقابل وظیفه اى نیز بر عهده او گذاشته شده است. زن و شوهر نسبت به همدیگر، وظایفى دارند و بر همین اساس حقوق متقابلى متوجه آنان است که اگر هر دو به وظایف خود عمل کنند و به حقوق خود برسند، زندگى آنها درست و بر اساس عدالت استوار است و در نتیجه زندگى در سایه آن شیرین مى گردد.
پایه و اساس خانواده، احترام و محبت و رعایت حقوق یکدیگر است.

امام باقر (علیه السلام) مى فرماید: «هر کس زن گرفت، باید او را گرامى بدارد و به او احترام کند.»1

  امام کاظم (علیه السلام)  مى فرماید: «جهاد زن شوهردارى نیکو است».2

حقوق زناشویى بر دو نوع است:
1. حقوق واجب و قانونى،
2. حقوق مستحب و اخلاقى.
حقوق قانونى، رعایت حداقل ها است که قانون و دادگاه از آن دفاع مى کند. حقوق اخلاقى، رعایت حُسن هم زیستى است که خوشى و شیرینى زندگى را بیش از پیش فراهم مى سازد.

الف. حقوق زن نسبت به مرد:
1. تهیه غذا،
2. تهیه پوشاک،
3. تهیه وسایل مورد نیاز خانه،
4. تهیه مسکن،
5. حق آمیزش و همخوابى،

ب. حقوق مرد نسبت به زن:
1. خروج از منزل با اجازه شوهر،
2. حق تمکین،
3. رفع امور نفرت آور،
4. آرایش و نظافت،
5. نذر و قسم خوردن با اجازه شوهر.

پرسش1 . آیا براى تدریس خصوصى در منزل، مى توان براى دانش آموزان دختر، معلم مرد و براى پسر معلم زن استخدام کرد؛ در حالى که هر دو در اتاق بسر مى برند و کس دیگرى در آنجا نیست؟

آیات عظام امام، خامنه اى و نورى: اگر کسى نمى تواند وارد اتاق شود و آنان بترسند که به حرام بیفتند، ماندنشان در آنجا حرام است.

آیات عظام بهجت، سیستانى و وحید: اگر احتمال فساد برود، ماندن آنان در آنجا حرام است؛ هر چند طورى باشد که کسى دیگر بتواند وارد شود.

آیات عظام تبریزى و فاضل: اگر کسى نمى تواند وارد آن مکان شود؛ در صورتى که احتمال فساد برود، ماندنشان در آنجا حرام است.[1]

آیه اللّه  صافى: اگر کسى نمى تواند وارد اتاق شود، ماندن آنان در آنجا حرام است؛ هر چند احتمال فساد ندهند.

آیه اللّه  مکارم: اگر کسى نمى تواند وارد اتاق شود، بنابر احتیاط واجب ماندن آنان در آنجا جایز نیست.

آیات عظام بهجت و صافى: جایز نیست.[3]

پرسش . آیا کار خانم ها در ادارات که با نامحرم روبه رو مى شوند و گفت وگو مى کنند، اشکال دارد؟

همه مراجع: اگر حجاب شرعى رعایت شود و قصد لذت و یا ترس افتادن به گناه نباشد، اشکال ندارد.[1]

تبصره. اگر زنان بخواهند در این گونه اجتماعات فعالیت و خدمت کنند، باید علاوه بر حفظ حجاب، از آرایش چهره خود بپرهیزند.

پرسش آیا نشستن بر سر سفره اى که نامحرم وجود دارد، حرام است؟

همه مراجع: اگر کلمات مفسده انگیز رد و بدل نشود و از نگاه هاى حرام خوددارى گردد و نیز ترس افتادن به گناه در کار نباشد، اشکال ندارد.[1]

پرسش . در یک تشکل مذهبى فعالیت دارم که دختران و پسران در آن مختلط هستند! در بعضى مواقع احساس مى کنم که ممکن است به گناه بیفتم، تکلیف چیست؟

همه مراجع: اگر ترس افتادن به گناه و مفسده در بین باشد، حضور در این تشکل ها جایز نیست.[1]

پرسش. صیغه کردن زنان بدکاره چه حکمى دارد؟
آیات عظام امام، بهجت، خامنه اى و صافى: ازدواج موقت با او کراهت شدید دارد و اگر با او ازدواج کرد، واجب است او را از کار زشتش باز دارد.1
آیات عظام تبریزى، سیستانى، فاضل، مکارم، نورى و وحید: بنا بر احتیاط واجب پیش از توبه او، جایز نیست.2

پرسش . آیا استفاده از کلاه گیس به جاى روسرى کفایت مى کند؟

آیات عظام امام، خامنه اى و فاضل: بنابر احتیاط واجب، باید کلاه گیس را از نامحرم پوشاند.[1]

آیات عظام بهجت و وحید: اگر باعث مفسده شود، جایز نیست.[2]

آیات عظام تبریزى، سیستانى، صافى، مکارم و نورى: خیر، کلاه گیس خود یک نوع زینت است و باید از نامحرم پوشانده شود.[3]

پرسش . تمکین زن نسبت به روابط زناشویى، چه مقدار باید باشد؟
همه مراجع: اگر عذر شرعى (مانند حیض، ضرر براى سلامتى بدن و... ) نداشته باشد و شوهر بخواهد، باید تمکین کند.1

پرسش . آیا در ازدواج با دختر باکره، اجازه پدر یا جد پدرى واجب است و اگر بدون اجازه عقد بخوانند، عقدشان باطل است؟
آیات عظام امام، تبریزى، سیستانى، مکارم و نورى: آرى، باید با اجازه پدر یا جدّ پدرى دختر باشد و بدون اجازه او عقد باطل است.1
آیات عظام بهجت، فاضل: از نظر تکلیفى، احتیاط واجب آن است که با اجازه پدر یا جدّ پدرى باشد، ولى اگر بدون اجازه عقد بخوانند، عقد باطل نیست.2
آیات عظام خامنه اى، صافى و وحید: بنا بر احتیاط واجب، باید با اجازه او باشد و اگر بدون اجازه عقد بخوانند بنا بر احتیاط واجب، عقد باطل است.3

اجازه در عقد موقت
پرسش . آیا عقد موقت نیز مانند عقد دائم، احتیاج به اجازه پدر دارد؟
همه مراجع: آرى، تفاوتى بین آن دو نیست.4

پرسش . اگر در خواندن عقد نکاح یک حرف یا بیشتر اشتباه شود، آیا عقد باطل است؟
همه مراجع: اگر معناى آن عوض شود، عقد باطل است.1

پرسش . آیا در عقد ازدواج ـ خواه دائم یا موقت ـ عربى خواندن شرط است؟
آیات عظام امام، تبریزى، خامنه اى، مکارم، سیستانى و وحید: بنابر احتیاط واجب باید صیغه به عربى صحیح خوانده شود.1
آیه اللّه  بهجت: خیر شرط نیست ؛ بلکه مى توانند به هر زبانى که خواستند بخوانند. اما احتیاط مستحب (بهتر ) آن است که به عربى بخوانند.2
آیات عظام صافى، فاضل و نورى: باید صیغه به عربى صحیح خوانده شود.3

پرسش . آیا جایز است پیش از تمام شدن مدت عقد موقت، زن را به عقد دائم خود در آورد؟
همه مراجع: خیر، جایز نیست ؛ ولى مى تواند مدت باقى مانده را به او ببخشد و سپس عقد دائم بخواند.1

پرسش . زن و مردى صیغه موقّت جارى مى کنند و بعد از آمیزش متوجه مى شوند که عقدشان به جهتى باطل بوده است ؛ آیا این کار آنان در حکم زنا است و بچه به دنیا آمده نامشروع است؟
همه مراجع: با توجه به اینکه به مسأله آگاه نبوده اند، عملشان زنا نبوده و بچه نیز حلال زاده است و اگر بخواهند به زندگى موقّت ادامه دهند، باید دوباره صیغه عقد را جارى کنند.1

پرسش . تفریح و رفتن به گردش با نامزد خود ـ که هنوز عقد نکرده است ـ چه حکمى دارد؟
همه مراجع: تا زمانى که عقد شرعى خوانده نشده، جایز نیست.1

پرسش . آیا مراسم عقد و عروسى در ماه محرم و صفر جایز است؟
همه مراجع: برگزارى این نوع مراسم، اگر توأم با معصیت و یا هتک حرمت حضرت سیدالشهدا (علیه السلام)  نباشد، اشکال ندارد. اما براى مؤمنان سزاوار است که حرمت این ایام را پاس بدارند و از انجام کارهاى شادى آفرین بپرهیزند.1

استحباب استفاده از انگشتری نقره با نگین عقیق یا فیروزه

پرسش . آیا توصیه‌ای به استفاده از انگشتر نقره با نگین عقیق یا فیروزه، در روایات وارد شده است؟

درر رابطه با رکاب انگشتر، روایتی وجود دارد که از غیر نقره، نهی می‌نماید.[1]

در رابطه با نگین عقیق و فیروزه، روایات متعددی وجود دارد که می‌توان در وسائل‌الشیعة کتاب الصلاة، أبواب أحکام الملابس... ملاحظه نمود[2] همچنین در برخی متون فقهی، استفاده از انگشتری عقیق و فیروزه، مستحب دانسته شده است.

از حضرت رضا(علیه‎السلام) روایت شده فرمود: «العقیق ینفی الفقر و لبس العقیق ینفی النفاق؛ عقیق، فقر را نفی می‌کند و پوشیدن‌ش، نفاق را»[3]

همچنین از امام صادق(علیه‎السلام) نقل شده فرمود: «ما افتقرت کف تختمت بالفیروزج؛ دستی که انگشتری فیروزه بر آن باشد دچار ناداری نمی‌شود»[4]

 با این وجود با توجه به حرمت استفاده حلقه طلایی توسط مرد و حرمت خرید آن برای داماد بهترین گزینه خرید حلقه یا انگشتر نقره است!

خرید حلقه برای داماد
پرسش. آیا خانواده عروس، مى تواند براى داماد حلقه و انگشتر طلا تهیه کند؟
همه مراجع: خرید آن جایز نیست.1

طلاى زرد
پرسش . زینت مردان با طلاى زرد چه حکمى دارد؟
همه مراجع: پوشیدن طلا ـ مانند آویختن زنجیر طلا به گردن و به دست کردن انگشتر و ساعت طلا ـ براى مرد حرام است.2

پرسش. اگر جوانى از نظر شغلى و مالى، قادر به ازدواج نباشد ؛ آیا باز ازدواج بر او واجب است؟
همه مراجع: اگر امکانات ازدواج براى او فراهم نباشد، معذور است ؛ ولى باید خود را از گناه حفظ کند.1

پرسش . آیا ازدواج در اسلام واجب است، یا اینکه شخص مى تواند تا پایان عمر خود مجرد بماند؟
همه مراجع: اصل ازدواج در اسلام واجب نیست و از مستحبّاتى است که به آن بسیار سفارش شده است ؛ ولى اگر کسى به واسطه نداشتن همسر، به حرام بیفتد، ازدواج بر او واجب مى گردد و حق ندارد تا پایان عمر مجرد باشد.

ازدواج بر دو قسم است: دائمى و موقت. عقد دائم آن است که مدّت زناشویى در آن تعیین نشود و عقد موقّت آن است که مدت زناشویى در آن تعیین شود. براى مثال  مدت یک ساعت، یک روز، یک ماه، یک سال و یا بیشتر برای ازدواج در ضمن عقد شرط می شود.

زنى را که به این قسم عقد کنند، متعه و صیغه نیز مى نامند. این دو نوع ازدواج از جهاتی مشترک و از جهاتی با هم متفاوتند.

برخی از وجوه اشتراک آن دو عبارتند از:

پرسش . آیا در زمان عقد (پیش از عروسى )، اجازه پدر عروس در مورد هم خوابى شرط است؟
همه مراجع: اگر دختر در خانه پدر باشد، رفت و آمد به آن خانه براى ارتباط زناشویى، باید با اجازه پدر او باشد.1

پرسش . ازدواج هاى حرام کدام است؟
ازدواج با افراد زیر حرام است:
1. محارم،
2. زن شوهردار،
3. خواهرزن،
4. زن عده دار،
5. خواهر لواط دهنده بر لواط کننده،
6. کافر غیرکتابى (مانند کمونیست ها )،
7. در حال احرام،
8. ازدواج دائم با زن پنجم.

پرسش . شرایط عقد ازدواج چیست؟
ازدواج داراى شرایطى است ؛ از جمله:
1. به صورت شفاهى صیغه خوانده شود، نه نوشتارى.
2. قصد انشاى عقد داشته باشند.
3. بین ایجاب و قبول موالات رعایت شود.
4. صیغه را به صورت صحیح بخوانند.
5. خواننده صیغه عاقل و بالغ باشد.
6. زن و مرد به ازدواج راضى باشند.

پرسش. درباره اهمیت ازدواج و فواید آن توضیح دهید؟
«وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى مِنْکُمْ وَ الصّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ »1 ؛ «مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید و نیز غلامان و کنیزان شایسته را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز مى سازد ؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است».
هیچ شالوده اى مقدس تر از بناى رفیع ازدواج نیست2 و هر ملتى در دین و آیین خود، به نوعى از آن بهره مند است. دین اسلام بیش از همه، بر آن تأکید فراوان دارد و آثار و فواید مهمى براى آن یاد کرده است. فقیهان، ازدواج را از مستحبّات مؤکّد بر شمرده و آن را براى کسى که به سبب نگرفتن همسر به گناه بیفتد، واجب دانسته اند. نبى اکرم (صلی الله علیه و آله)  فرمود: «هر کس ازدواج کند، به درستى که از نصف دینش پاسدارى کرده است».3
ازدواج داراى چند فایده است:
1. بقاى نسل،
3. آرامش و تعادل روحى و جسمى،
3. سلامت اخلاقى و اجتماعى جامعه،
4. ارضاى حس محبت کردن و مورد محبت قرار گرفتن و... .

پرسش: آیا می توان مدت ازدواج موقت را زمانی بیش از طول عمر طبیعی زن یا مرد قرار داد؟

همع مراجع (غیر از آیات عظام: مکارم، وحید و تبریزى وسیستانى): عقد موقت اندازه معیّنى ندارد و مقدار آن، با توافق دو طرف انجام مى پذیرد.

 آیات عظام: مکارم، وحید و تبریزى: اگر مدت عقد موقت از عمر طبیعى زن و شوهر یا یکى از آن دو بیشتر باشد، احتیاط واجب آن است که احکام عقد دائم را بر آن جارى سازند.

آیه اللّه  سیستانى: این عقد موقت باطل است و به عقد دائم تبدیل نمى شود.

زن و مرد از سه راه به یکدیگر محرم مى شوند:

نسب (خویشاوندى )،

رضاع (شیرخوردن ) 

ازدواج.

پرسش . حکم تماشاى کشتى گیران و سایر ورزشکاران با بدن نیمه برهنه، از تلویزیون براى بانوان چگونه است؟
آیات عظام امام، فاضل، سیستانى، نورى و وحید: اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد و باعث مفسده هم نشود، اشکال ندارد.1
آیات عظام بهجت، صافى و مکارم: با توجه به اینکه نگاه به این نوع برنامه ها، باعث فساد و تهییج شهوت مى شود، جایز نیست.2
آیه اللّه  تبریزى: اگر به طور غیرزنده پخش شود و قصد لذت و ترس افتادن به حرام نباشد، اشکال ندارد. اما اگر به طور زنده پخش شود، در هر حال جایز نیست.3

پرسش. حضور بانوان در میادین ورزشى مردان (مانند فوتبال و کشتى ) وقتى که با شورت و زیرپوش بازى مى کنند، چه حکمى دارد؟
همه مراجع (به جز بهجت، تبریزى و سیستانى ): نگاه زن به بدن نامحرم جایز نیست ؛ هر چند بدون قصد لذت باشد.1
آیه اللّه  بهجت: نگاه به آنها بنابر احتیاط واجب جایز نیست و اگر باعث مفسده شود، حضور آنان حرام است.2
آیات عظام تبریزى و سیستانى: با توجه به اینکه حضور زنان در این گونه ورزشگاه ها، باعث مفسده است، جایز نیست.

پرسش . در حالى که مى دانیم مردان فامیل و آشنا، فیلم ما را مشاهده مى کنند ؛ آیا بر ما (زنان ) جایز است بدون حجاب در مقابل فیلم بردار ظاهر شویم؟
همه مراجع: خیر، باید حجاب خود را رعایت کنید.1

پرسش. ظهور فیلم هاى عکاسى و میکس به وسیله مرد، چه حکمى دارد؟
همه مراجع: اگر مرد زن را نشناسد و باعث مفسده نشود، اشکال ندارد.1